إلْزامُ النّاصب فی إثْبات الْحُجّة الغائب(عج) کتابی کلامی و به زبان عربی اثر علی بن زین‌العابدین یزدی حائری (متوفای ۱۳۳۳ق) در شرح احوال امام مهدی(عج) و اثبات وجود آن حضرت با دلایل عقلی و احادیث متواتر است. مؤلف در این کتاب، علاوه بر فضایل ائمه دوازده‌گانه، به شرح غیبت صغری و کبری، نایبان خاص و عام آن حضرت، علائم ظهور او و رویدادهای پس از ظهور پرداخته است.
درباره مؤلف
یزدی حائری در یکی از روستاهای اردکان یزد به دنیا آمد. دروس اولیه را در مدرسه‌ای در روستای بارجین آموخت. وی پس از چند سال، جهت آموختن علوم دینی و معارف اسلامی به کربلا مهاجرت کرد. به همین سبب او را حائری می‌نامند. او در سال ۱۳۳۳ق در کربلای معلی درگذشت و در حرم حضرت عباس(ع) به خاک سپرده شد.[۱]
محتوا
نویسنده بر پایه آیات قرآن کریم و احادیث و نیز اقوال علمای شیعه و اهل سنت، عموم مسائل مربوط به مهدویت را مورد بحث و بررسی قرار داده و وجود حضرت و نیز ظهور ایشان را امری حتمی و یقینی دانسته است. وی نخست آن دسته از آیاتی را که ائمه(ع) بر وجود امام مهدی(ع)، اوصاف، حالات و چگونگی ظهورش تطبیق داده‌اند، آورده و آنگاه به نقل و شرح احادیث و اخباری پرداخته که از طریق شیعه و اهل سنت درباره ویژگیهای امام مهدی(ع) و علائم و نشانه‌های آخر الزمان روایت شده است.[۲]
ابواب کتاب
این کتاب در ۱۰ غُصْن (شاخه) فراهم آمده که موضوعات آن‌ها از این قرار است:
خالی نبودن زمین از حجّت، شناخت امام، حالات و نشانه‌های امام و…
اخبار قرآن به قیام قائم(عج)، بشارتهای آسمانی به قیام مهدی،
روایات پیامبر(ص) و ائمه(ع) از طریق شیعه و سنی درباره حضرت مهدی،
امکان غیبت و غیبت انبیا و اولیا و اوصیا،
روایات درباره مادر امام زمان، ولادت، دیدارکنندگان با امام عصر در کودکی، نواب خاص،
مدعیان رؤیت حضرت مهدی در غیبت کبری،
اخبار اهل سنّت به وجود حجّت،
علائم ظهور حضرت مهدی(عج) از آیات و روایات،
در آنچه در زمان ظهور او اتفاق می‌افتد،
در رجعت ائمه با استفاده از آیات و احادیث.[۳]
نویسنده مطالب کتاب را با عناوینی مانند: «غُصن» (شاخه،شاخه قدیمی)، «فرع»(شاخه‌ی کوچک درخت)، «ثمره»(میوه)، بشارت، زَهْره(شکوفه) و فاکهه(میوه) تقسیم‌بندی کرده است. غصن اول کتاب دارای یک فرع و پنج ثمره است. در نخستین ثمره کتاب برای خالی نبودن زمین از حجت خدا به فراز پایانی آیه۷ سوره رعد استشهاد شده است. إِنَّمَا أَنْتَ مُنْذِرٌ ۖ وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ [اى پيامبر،] «تو فقط هشداردهنده‌اى، و براى هر قومى رهبرى است». در همین بخش روایتی از امام صادق(ع) نقل شده که اگر روی زمین تنها دو نفر بیشتر نباشند یکی از آن دو نفر باید امام باشند. وهم چنین از او روایت شده است که امام آخرین نفری است که می‌میرد تا این که کسی علیه خداوند احتجاج نکند که بدون حجت رها شده است. [۴] بخش پایانی کتب بیان القاب امام زمان(عج) است. نویسنده ۱۸۶ لقب را از منابع مختلف دینی و غیر آن استخراج کرده است. وی دو لقب «مُجَدِّد» و «مُشَیِّد» را به عنوان دو لقب پایانی از دعای عهد نقل کرده است [یادداشت ۱] که منظور تجدید کننده احکام تعطیل شده از قرآن و محکم کننده نشانه‌های دین و سنت‌های نبوی است.[۵]
