ابو عبدالله محمد بن علی بن شهر آشوب سَرَوی مازندرانی (۵۸۸ق) معروف به ابن شهر آشوب و ملقب به «رشیدالدین» و «عزّالدین» از فقیهان، محدثان و عالمان بزرگ شیعه در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری است. وی صاحب تألیفات بسیاری نظیر المناقب و معالم العلماء است
روش تفسیری مؤلف، در بررسی آیات متشابه و بررسی مفردات آیات و ارجاع آیات به آیات دیگر قرآن است و گاهی نیز از شعر به عنوان شاهد مثال استفاده کرده است.
مؤلف، جز ده سوره (شمس، علق، قدر، زلزله، قارعه، عادیات، عصر، همزه، فیل، قریش) از تمامی سوره‌های قرآن کریم آیاتی را استخراج نموده که به شکل بلاغی، تفسیری، تأویلی و بیان اسباب النزول به توضیح و تفسیر آن پرداخته است.
مؤلف که خود از اندیشمندان برجسته شیعی است درباره شبهات وارده بر برخی آیات، آن را از طریق کلام و عقاید شیعه به پاسخگویی پرداخته است.
با توجه به تخصص اصلی ابن شهرآشوب در امر حدیث و روایت، بیشترین تأکید او بر روایات عصر صحابه و تابعین است. وی از برخی اصحاب چون ابن عباس، ابو سعید خدری، جابر بن عبدالله انصاری، ابن مسعود، ابوهریره و حذیفه و از تابعان نیز از مجاهد، ابو عبیده، سفیان بن عیینه، احمد بن حنبل، کلبی، ابو صالح و ابن جریح نقل می‌کند.
ابن شهرآشوب در این کتاب به مباحثی نظیر توحید و اصول دین و صفات الهی، خلقت آسمان و زمین و دیگر موجودات، سعادت و شقاوت و قضا و قدر، نبوت و قصص أنبیاء (ع)، آیات قرآن پیرامون پیامبر اسلام (ص)، فضائل اهل بیت (ع)، موضوعات متفرقه مانند توبه و قیامت، مسأله نسخ، معانی، بیان، و بدیع (یعنی فصاحت و بلاغت) قرآن از جمله حقیقت، مجاز و استعاره پرداخته است.
نخستین مطلب درباب اول کتاب، فصلی است با عنوان [فصل في خلق السماوات] این فصل به تبیین نبودنِ ناسازگاری میان دو آیه از قرآن پرداخته است. براساس آیه ۲۹ سوره بقره (هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ اوست آن كسى كه آنچه در زمين است، همه را براى شما آفريد؛ سپس به [آفرينش] آسمان پرداخت، و هفت آسمان را استوار كرد) خلقت زمین پیش از آسمان است ولی بر اساس آیه ۳۰ سوره نازعات (وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَٰلِكَ دَحَاهَاو پس از آن، زمين را با غلتانيدن گسترد) آفرینش زمین پس از آسمان است. پاسخ این است که خداوند اصل زمین را پیش از آسمان آفریده ولی گستراندن آن پس از آفرینش آسمان بوده است. پاسخ دیگر این است که کلمه«ثُمَّ» و «بعد» در این دو آیه به معنای ترتیب و تقدیم و تأخیر زمانی نیست. که بیانگر آفرینش زمین پیش از آسمان باشد.
پایان بخش کتاب خاتمه‌ای که دربردارنده سوالات نافع ابن ارزق از ابن عباس درباره پیشینه استعمال برخی واژه‌های قرآنی در میان عرب است مانند: شواظ، امشاج، بنین، حفده، لات، زنیم و صمد. ابن عباس نیز برای تمام موارد شاهد از اشعار عرب آورد
