اعجاز القرآن بين المعتزلة و الأشاعرة، نوشته دكتر منير سلطان، استاد در نقد و بلاغت و مدرس دانشكدۀ دخترانۀ دانشگاه عين شمس است. این کتاب به طرح مسألۀ اعجاز مىپردازد و آراى دو مكتب كلامى مشهور معتزلى و اشعرى را در ترازوى نقد مىگذارد. مؤلف در این کتاب آراى عبدالقاهر جرجانى، ابوبكر باقلانى و فخر رازى را در برابر آراء و انديشههاى بزرگان معتزله؛ از جمله سكّاكى، جاحظ و زمخشرى قرار داده است. به ویژه به ابن راوندى یکى از دانشمندان معتزله كه از این مكتب بريد و بعدها کتابهایى عليه آراء معتزله نوشت، پرداخته است.
مباحث چهارگانۀ کتاب عبارتند از: علم كلام، معتزله و اعجاز قرآن، اشاعره و اعجاز قرآنى، آراى اشاعره و معتزله و نقد آنها.
مؤلف به دور از گرايشهاى فرقهاى به نقد آراء این بزرگان و ديگر نامداران علم البلاغة و علم الكلام پرداخته و به خوبى شرايط و دلايل آراى آنها در زمینۀ اعجاز را تبيين نموده است.
ساختار
کتاب حاضر؛ مشتمل بر یک مقدمه چاپ سوم کتاب و نيز مقدمه چاپ اول آن و یک تمهيد و ابواب سه گانه مىباشد.
گزارش محتوا
ابواب این کتاب به شرح زیر است:
تمهيد: «علم الكلام»؛ شامل موضوعات: النشأة و الازدهار، المعتزلة و الاشاعرة مىباشد.
الباب الاول: «المعتزلة و إعجاز القرآن» داراى سه فصل ذيل مىباشد:
1-النظام و الجاحظ 2-الجبائى و الرمانى 3-القاضى عبدالجبار.
الباب الثاني: «الأشاعرة و إعجاز القرآن» داراى دو فصل است:
1-الباقلانى 2-عبدالقاهر الجرجاني.
الباب الثالث: «الاعجاز بين المعتزلة و الأشاعرة» سه فصل ذيل را دربر دارد:
1-الزمخشرى 2-شخصيات أخيرة(ابن حزم الاندلسى، فخرالدين الرازى، السكاكى)
3-اعجاز القرآن بين المعتزلة و الاشاعرة.
در پایان باب سوم نتايج حاصله از مباحث کتاب فهرست شده است.
کتاب در انتها داراى فهرستهاى فنى است كه شامل فهرست مخطوطات و منابع و مآخذ، آيات قرآنى، أعلام، اشعار، اصطلاحات علم بلاغت و فهرست تفصيلى مطالب مىباشد
