إعراب القرآن الكريم و بيانه، تألیف محیالدین درویش، یکی از جامعترین آثار مرجع درباره اعراب تمامی عبارات و آیات قرآن کریم و یک دوره ترکیب قرآن، همراه با بیان نکات بلاغی، تفسیری، تاریخی و شأن نزول آیات است.
انگیزه نگارش
انگیزه مؤلف، بینیاز کردن قرآنپژوهان از کتابهای دیگر در این زمینه است.
ساختار
کتاب با مقدمه کوتاه و مختصر نویسنده آغاز و مطالب در ده جلد، سامان یافته است.
نویسنده که از ادبا و قرآنشناسان و نحویان صاحبنظر امروز سوریه و جهان عرب است، در این کتاب، فقط به حل مشکلات نحوی اکتفا نکرده، بلکه بحثهای ادبی و بلاغی و تفسیری را نیز در میان آورده است. نظم کتاب از این قرار است که نویسنده ابتدا تعدادی از آیات قرآن را آورده و سپس در درجه اول، بحث لغوی مربوط به آن بخش از آیات را مطرح ساخته و بعد از آن، بخشی تحت عنوان «اعراب» دارد که فقط مسائل نحوی مربوط به همان آیات را حل و فصل میکند. سپس بخش دیگری به نام «بلاغت» آورده و در این بخش، وارد بحثهای زبانی، ادبی و بلاغی میشود. در بعضی موارد، بخش چهارمی نیز تحت عنوان «فوائد» ترتیب داده است که در آن، بحثهای تفسیری و اختلاف اهل ادب و اهل تفسیر و نحویان را مطرح کرده و به شواهد شعری استشهاد میکند.
گزارش محتوا
در مقدمه کوتاه نویسنده، به این نکته اشاره شده است که اثر حاضر، اولین کتابی است که بدین روش و در این موضوع، نگارش یافته است.
نویسنده به روش توصیفی و شیوه ترتیبی و تطبیقی و با استناد به منابع اصیل و کهن تفسیری، ادبی، نحوی و تاریخی، پس از ذکر متن چند آیه و ترکیب آنها، نکات بلاغی آنها را توضیح داده و در مواردی که آیهای دارای چندین ترکیب بوده است، با عنوان فواید، وجوه این ترکیبات را بیان نموده است.
در بعضی موارد نیز با عنوان «لمحة تاريخية»، اسباب نزول و وقایع تاریخی مربوط به نزول آیات را آورده است و در مقدمه، خلاصهای از اهمیت اعراب و ترکیب قرآن و کوشش علما در این زمینه آمده و تعدادی از مهمترین تألیفات مربوط به آن معرفی شده است
