الاعتماد في شرح واجب الاعتقاد، تألیف فاضل مقداد، شرح مختصرى است بر كتاب واجب الاعتقاد علامۀ حلى كه به صورت سؤال و جواب نوشته شده است.
واجب الاعتقاد كتابى است كاملا موجز در بيان مسائل اصولیه و فرعیه فقهيه كه اعتقاد به آن بر مكلف واجب است.
چون اين كتاب از سويى تمام اعتقادات را شامل مىشود و از سوى ديگر خيلى مختصر نوشته شده است، علما شروح متعددى بر آن نوشتهاند. مؤلف الاعتماد مىگويد:
اين كتاب را به اين دليل شرح نمودم كه مطالب آن را به ذهن مكلفين نزدیک و فهم آن را بر طالبان علوم آسان نمايم.
در اصل كتاب و شرح آن تنها به چهار ركن از اركان اعتقادى؛ يعنى توحيد، عدل، نبوت و امامت پرداخته شده است و بحثى از مسائل معاد ندارد.
ساختار و گزارش محتوا
مؤلف در ابتداى اين كتاب مقدمهاى كوتاه در مورد علم اعتقاد بيان مىكند و در ادامه به بيان صفات تعالى، چهار ركن از اعتقادات و واجبات بعضى از فروع دين مىپردازد.
فى صفات الله تعالى:
در اين بخش مؤلف از وجوب اعتقاد به وجود صانع و وجوب نظر بحث مىكند و وجود بارى تعالى و صفات او مثل قدرت، علم، حيات، سمع و بصر را با ادلۀ عقلى اثبات مىكند.
الركن الاول في التوحيد:
در اين ركن مؤلف وحدانيت حضرت حق را اثبات مىكند و از اراده، كراهت و صفات سلبيۀ حضرت حق بحث مىكند.
الركن الثانى في العدل:
در اين ركن از عدالت بحث مىكند و صفت عدل را برای خداوند اثبات مىكند.
الركن الثالث في النبوة:
در اين ركن مؤلف از عصمت انبياء بحث مىكند و خاتميت حضرت محمد(ص) را اثبات مىكند.
الركن الرابع في الامامة:
مؤلف در اين ركن خلافت امیرالمؤمنین(ع) و امامت ائمه اثنیعشر(ع) را اثبات مىكند و از وجود حضرت مهدى(عج) و حيات آن حضرت بحث مىكند.
مؤلف در رابطه با فروعى كه اعتقاد به آنها واجب است؛ نظير: طهارت، صلات، زكات، صوم، خمس، حج، عمره و جهاد مباحثى را بيان مىكند.
ويژگىهاى كتاب
- اختصار كتاب:
- شرح مقداد سيورى، در واقع بيش از متن علامه حلى مطلب زيادى ندارد. تنها مطالب واجب الاعتقاد را در مواردى كه اغلاق و اجمال دارد تا حدى كه از حد اختصار تجاوز نكند، توضيح مىدهد.
- علت غيبت حضرت حجة بن الحسن العسكرى(عج):
- يكى از مباحث كلامى شيعه علت غيبت حضرت حجة(عج) مىباشد كه علماء دربارۀ آن مطالبى را بيان كردهاند.
مؤلف اين كتاب علت غيبت آن حضرت را دشمنان او مىداند نه مشيت خدا.
