ایمان ابیطالب رسالهای است کلامی، به زبان عربی، نوشته شیخ مفید (درگذشت ۴۱۳ق). موضوع این رساله، اثبات ایمان ابوطالب، پدر امام علی(ع) است و در آن به اشعار و حمایتهای ابوطالب از پیامبر(ص) و نیز رفتار و گفتار پیامبر(ص) درباره او استناد شده است.
هدف نویسنده از نگارش کتاب، حمایت از امام علی(ع) در مقابل این نقد که ابوطالب ایمان نیاورده بود، است. هماکنون نسخههایی خطی از کتاب ایمان ابیطالب در دست است و این اثر چند بار بهصورت مستقل یا ضمن مجموعههایی چاپ شده است.
اهمیت
کتاب ایمان ابیطالب زمانی تألیف شد که مسئله ایمان ابوطالب از مسائل بحثبرانگیز میان عالمان شیعه و سنی بود بهگفته آقابزرگ تهرانی این کتاب از مصادر بحارالانوار بوده است. همچنین موردتوجه عالمان شیعه قرار داشته است. گفتهاند فِخار بن مَعَد موسوی در کتاب الحجة علی الذاهب الی تکفیر ابیطالب عین الفاظ و عبارات شیخ مفید در این رساله را نقل کرده است
نویسنده
محمد بن محمد بن نُعمان مشهور به شیخ مفید (درگذشت ۴۱۳ق) از متکلمان بزرگ امامیه بوده است. برخی از کتابهای او در علم کلام، عبارتاند از: اوائلُالمقالات، تصحیحالاعتقادات، الافصاح فی الامامة، تفضیلُ امیرالمؤمنین . او در الفصول المختاره به دفاع از ایمان ابوطالب پرداخته است.
استادان و شاگردان وی، از عالمان برجسته شیعه بودهاند. شیخ صدوق، ابنجُنَید اسکافی و ابنقولِوَیه از استادان وی بودهاند. برخی از شاگردانش نیز عبارتاند از: شیخ طوسی، سیدِ مرتَضی و سیدِ رضی.
انگیزه نگارش
شیخ مفید، کتاب ایمان ابیطالب را برای اثبات ایمان ابوطالب و در حمایت از امام علی(ع) نوشته است؛ زیرا برخی در نقد شخصیت او، ایمان پدرش ابوطالب را انکار کردهاند. شیخ مفید چنانکه خودش گفته، در دیگر آثارش، درباره این مطلب سخن گفته بود؛ اما بهجهت درخواست دیگران و مفیدتر بودن تألیف مستقل در این زمینه، تصمیم گرفت کتابی مستقل با این موضوع بنویسد در آن دوره، ایمان ابوطالب از مسائل اختلافی میان شیعه و سنی بود و کتابهای زیادی در این خصوص نوشته میشد.
محتوا و شیوه نگارش
شیخ مفید در ایمان ابیطالب با دلایل قرآنی، تاریخی و حدیثی به اثبات ایمان ابوطالب پرداخته است. او نخستین دلیل بر اسلام ابوطالب را، سرپرستی و حمایتش از پیامبر(ص) ذکر کرده است. همچنین برای اثبات ایمان ابوطالب به آیات قرآن، اشعار وی و عملکردش در حمایت از پیامبر(ص) و نیز رفتار و گفتار پیامبر(ص) درباره او استناد کرده است.
شیخ مفید در نگارش این رساله، از کتابهای «فضائل ابیطالب و عبدالمطلب و ابیالنبی(ص)» اثر سعد بن عبدالله اشعری(درگذشته ۲۹۹-۳۰۱ق) و نیز کتابهای ایمان ابیطالب از احمد بن محمد بن عمار (درگذشته ۳۴۶ق)، سهل بن احمد دیباجی(عالم و محدّث امامی بغدادی در قرن سوم و چهارم قمری) و علی بن حمزه بصری تمیمی(درگذشته ۳۷۵ق) بهره برده است.
