قاعدة الإلزام، تقریرات دروس فقیه معاصر و یکی از مراجع تقلید شیعه، آیتالله سید علی حسینی سیستانی (متولد ۱۳۰۹ش)، به قلم پژوهشگر و مدرس حوزه علمیه، سید محمدعلی ربانی، درباره معانی و ادله قاعده الزام و مسئله مهمّ چگونگی ارتباط و تعامل شیعیان با ادیان و مذاهب دیگر است. آیا قاعده فقهی الزام، ادله کافی دارد و قابل اثبات است؟ آیتالله سیستانی پاسخ منفی میدهد، ولی قانون “مقاصّه نوعی” و اقرار و احترام قوانین را پذیرفتنی میداند.
هدف و روش
مقرّر کتاب، سید محمدعلی ربانی، با ابراز شکر و شادمانی از توفیق حضور در دروس این مرجع تقلید، او را بهعنوان پرچمدار پژوهش و نکتهسنجی ستوده و افزوده است: آیتالله سید علی حسینی سیستانی، مجموعه درسهای قاعده الزام را در 19 جلسه ارائه کرد و من امیدوارم که در گزارش صحیح و علمی این مباحث موفق شده باشم و البته خوبیها و امتیازاتش از او و نقصهایش از این قلم است.
ساختار و محتوا
اثر حاضر، بهترتیب درسهای استاد و بدون تقسیم به بخش و فصل و درس و مانند آن، سامان یافته است و برخی از مطالب اصلی و مهمّ آن عبارت است از:
- معنای قاعده الزام.
- تاریخ قاعده الزام:
- از زمان شیخ صدوق تا زمانه شهید ثانی.
- از دوره شهید ثانی تا دوران ما.
- دستهبندی روایاتی که میتوان با آن به نفع قاعده الزام، استدلال کرد (7 گروه).
- نظرات فقیهان درباره زوجیت حاصلشده در بین کافران.
- درباره ارتباط شیعیان و سنیان.
- حکم عبادات سنیانی که بصیرت یابند و به تشیع گروند.
- قاعده مقاصّه و اقرار.
- فروع قاعده مقاصّه (7 فرع).
- فروع قاعده اقرار (5 فرع).