«زیست مهاجران غیرقانونی در ایران، بررسی چالش‌ها و ارائه راهکار» دهمین کتاب از سلسله پژوهش‌های انجمن دیاران است که توسط مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری منتشر شده است.
تفاوت پناهنده و مهاجر قانونی و مهاجرغیرقانونی بر اساس معیارهای بین‌المللی چیست؟ مهاجرت‌های غیرقانونی به ایران چگونه و به چه دلایلی صورت می‌گیرد؟ آمارهای موجود در این زمینه چه حقایقی را بیان می‌کنند؟ انگیزه‌های مهاجران غیرقانونی از نوع مهاجرت‌شان به ایران چیست؟ ضعف‌های قوانین به کارگیری نیروی کار خارجی در ایران چیستند؟ افغانی‌کشی چیست و چه ابعادی دارد؟ تلاش‌های نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای حل مسئله‌ی حضور غیرقانونی مهاجران در ایران چه بوده؟ تاکنون چه طرح‌ها و لوایحی ارائه شده؟ نقاط ضعف و قدرت هر یک از این لوایح چه بوده؟
این‌ها سوالاتی است که کتاب « زیست مهاجران غیرقانونی در ایران، بررسی چالش‌ها و ارائه‌ی راهکار» بدان می‌پردازد. بررسی حقوقی، اقتصادی و اجتماعی موضوع در قسمت‌های فوق‌الذکر، رهنمون نویسندگان در بخش نهم گزارش برای ارایه پیشنهاد سیاستی روشنی شده است که با روشن کردن تغییرات لازم قانونی و تکالیف هر یک از دستگاه‌ها می‌تواند زمینه را برای یک تغییر سیاستی عمده و حل یک مساله پیچیده امنیتی و اجتماعی- اقتصادی را برای کشور فراهم آورد.
این پژوهش توسط پیمان حقیقت‌طلب و امیرحسین چیتساززاده از پژوهشگران انجمن دیاران نگاشته شده است و مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری در تابستان سال ۱۴۰۰ آن را منتشر نموده است.
