الجامع الصحیح مشهور به صحیح مسلم نوشته مسلم بن حجاج نیشابوری مهمترین کتاب حدیثی اهل‌سنت پس از صحیح بخاری. این کتاب ۷۲۷۵ حدیث نبوی را در بر دارد که بدون احادیث تکراری، روایات آن حدود ۴۰۰۰ خواهد بود. به ادعای مسلم همه روایات آن معتبر و صحیح‌اند؛ اما از سوی برخی علمای اهل‌سنت مانند نووی، حاکم نیشابوری و ابن حجر عسقلانی در صحت برخی از احادیث آن تردید شده است. از این کتاب به دلیل ایرادات سندی(تعلیق) و متنی(اندراج) و همچنین نقل از راویان ضعیف انتقاد شده است. از نظر شیعیان در صحیح مسلم احادیث ضعیف و جعلی وجود دارد.
مسلم در صحیح خود روایاتی در فضايل اهل بیت نقل کرده که تعداد آنها را ۶۲ روایت دانسته‌اند.
بر صحیح مسلم، شرح، تکلمه، تلخیص و ترجمه‌هایی نوشته شده که المنهاج از معروفترین شرح‌های آن به شرح نووی مشهور است. همچنین چاپ صحیح مسلم به وسیله دارالطباعه العامره استانبول در سال‌های ۱۳۲۹-۱۳۳۴ق، از بهترین چاپ‌های آن معرفی شده است.
نویسنده
مسلم بن حجاج قشیری نیشابوری (۲۰۴-۲۶۱ق) نویسنده کتاب‌هایی همچون التمییز، کتاب المخضرمین و کتاب العلل در حدیث است. معروفترین اثر او، الجامع الصحیح، به صحیح مسلم مشهور است. او نزد محمد بن اسماعیل بخاری نویسنده صحیح بخاری شاگردی کرده و برخی دیگر از نویسندگان صحاح سته مانند ترمذی شاگرد او بوده‌اند.
نام‌ها
برخی اسم اصلی این کتاب را «المسند الصحیح المختصر من السنن بنقل العدل عن العدل عن رسول الله صلی الله علیه و سلم» دانسته‌اند که به اختصار آن را المسند الصحیح می‌گویند. در عین حال، کتاب او با نام‌هایی چون الجامع الصحیح المسند الصحیح و المسند نیز شناخته می‌شود.
ساختار و محتوای کتاب
صحیح مسلم، ۷۲۷۵ حدیث نبوی را در بردارد.[۶] گفته شده حدود نیمی از احادیث آن تکراری بوده و با حذف آنها، تعداد روایاتش حدود ۴ هزار حدیث خواهد بود. البته شمس‌الدین عاملی تعداد احادیث آن را ۱۲۰۰۰ ذکر کرده است. از مسلم نقل شده که وی احادیث این کتاب را، از میان ۳۰۰۰۰۰ حدیث انتخاب کرده است
المسند الصحیح ۵۴ کتاب دارد پس از مقدمه‌ای از مسلم با کتاب الایمان شروع شده و با کتاب التفسیر به پایان می‌رسد. این کتاب از ۸ جزء و ۱۲۰۵ باب تشکیل شده است.
مسلم در مقدمه کتاب گفته است احادیث را به ترتیب از سه دسته راوی نقل می‌کند:
راویانی که صفت «استقامت و اتقان» دارند
راویانی که صفت «ستر و صدق» دارند
راویان ضعیف.
بنای مسلم بر این بوده است که این ترتیب را در نقل احادیث رعایت کند. اما گفته شده قبل از اتمام آن از دنیا رفته است.
فصل‌بندی احادیث و دسترسی آسان به آنها از ویژگی‌های صحیح مسلم دانسته‌اند البته مسلم فقط کتاب را باب‌بندی کرده و نامی بر ابواب آن نگذاشته است. نامگذاری ابواب کتاب او بعدها به‌وسیله دیگران انجام شده است.
اهل‌بیت در صحیح مسلم
در صحیح مسلم احادیثی در منقبت اهل‌بیت(ع) آمده که شمار آنها را ۶۲ روایت گفته‌اند. او روایاتی در فضائل اهل بیت، امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، حسنین(ع)، امام سجاد(ع) و حضرت مهدی(عج) نقل کرده است.
مسلم، حدیث منزلت، حدیث کساء، حدیث اثنا عشر خلیفه، حدیث رایت و شأن نزول آیه مباهله را در صحیح آورده است او همچنین روایاتی در تأیید برخی احکام بنابر مذهب شیعه از جمله صحیح بودن ازدواج موقت نقل کرده است. هم چنین حدیث ثقلین از جمله احادیثی است که در صحیح مسلم نقل شده است نویسنده اهل بیت در حدیث پیامبر(ص) را کسانی دانسته که صدقه برآنان حرام است.
