عاشورا: ریشهها، انگیزهها، رویدادها، پیامدها تألیف سعید داودی، مهدى (غضنفر) رستمنژاد؛ زیر نظر آیتالله مکارم شیرازی، طرحی تازه برای بررسی قیام امام حسین(ع) که از ریشهها و انگیزهها شروع سپس به بیان اصل وقایع از منابع معروف و معتبر میپردازد و سرانجام به بیان آثار گسترده و ثمرات مهم آن ختم میگردد.
ساختار
این کتاب دارای شش بخش است که بخش اول شخصیت امام حسین(ع) و فلسفه عزاداری را مطرح کرده، فصل دوم ریشههای قیام عاشورا در ۸ فصل بررسی شده، سومین بخش انگیزههای قیام عاشورا بوده که در ۳ فصل و در چهارمین بخش رویدادهای قیام عاشورا را بررسی کرده و گستردهترین بخش این کتاب است. پنجمین فصل آثار و پیامدهای قیام بوده و در فصل آخر اشعار برگزیده را آورده است. در نهایت نیز ۱۳۰ منبع را به عنوان منابع متقدم و متأخر بیان کرده است.
گزارش محتوا
در مقدمه کتاب که توسط آیتالله مکارم شیرازی نگاشته شده است بر این موضوع تکیه شده که نباید اشک و آه مانع روح حماسی آن شود و تنها به صورت یک حادثه غمانگیز توأم با اشک و آه درآید.
همچنان که شعارهای انقلابی «هیهات مناالذلة» و «إن الحیاة عقیدة و جهاد» که برگرفته از تاریخ کربلا بود، در کنار اشعار پر اشک و آه معنا و مفهوم جدیدی پدید آورده و ضمن عزاداری با ارزش سنتی- که هرگز نباید فراموش شود- ابعاد حماسه کربلا نیز باید تشریح گردد. در نتیجه در این کتاب محققین محترم سعی دارند تا از ریشهها و انگیزههای واقعه شروع و بابیان آثار و ثمرات آن ختم گردد.
در بخش نخست در شش فصل به شخصیت امام حسین(ع) و فلسفهی عزاداری پرداخته شده است و در پایان بخش اول تحلیل صحیح در فلسفهی عزاداری آمده است.
نویسنده درباره شخصیت امام حسین(ع) مینویسد: امام حسین(ع) چه در عصر رسول خدا(ص) و چه پس از آن حضرت، تا زمان خلافت معاویه همواره مورد احترام مسلمانان و خلفا قرار داشت، چرا که وی علاوه بر امتیازات انسانی و عظمت روحی و معنوی و کرامت و بزرگواری، فرزند رسول خدا(ص) و مورد محبت فوقالعاده او بود، ولی در زمان معاویه و سپس یزید وضع دگرگون شد. هر چند معتقدیم ریشههای جریان خونین کربلا را باید از «سقیفه» پیجویی کرد. [۳]
ریشههای قیام عاشورا بخش دوم کتاب است و در هشت فصل دلایل وقوع عاشورا بررسی میشود. که عبارتند از: 1- دشمنی دیرینه بنی امیه با بنی هاشم 2- انتقام دشمنان اسلام از شکستهای زمان رسول خدا(ص) 3- توطئه در سقیفه (نقش سقیفه در پایه ریزی حکومت امویان) 4- شورای انتصابی عمر، و به قدرت رسیدن عثمان 5- توطئهها در عصر امیرمؤمنان(ع) 6- شکلگیری توطئهها در عصر امام مجتبی(ع) 7- دوران خلافت معاویه 8- حکومت جنایتبار یزید
بخش سوم کتاب در سه فصل به انگیزههای قیام عاشورا میپردازد و رویدادهای قیام عاشورا بخش چهارم کتاب است و که از دو فصل نسبتا مفصل از مدینه تا کربلا و از کربلا تا مدینه تشکیل شده است.
بخش پنجم آثار و پیامدهای قیام عاشورا را در سه فصل بررسی میکند که عبارتند از 1- احیای اسلام و آیین حق 2- الگوسازی برای آزادگان 3- قیامهای خونین پس از حادثۀ عاشورا
اشعار برگزیده فارسی و عربی بخش ششم کتاب است. فهرست آیات، روایت، اشخاص و لقبها، اماکن و منابع پایان بخش کتاب میباشد
