کتاب بیبدیلِ «فقاهت در تشیع» خاتمهای است که حضرت آیتاللَه حاج سید محمدمحسن حسینی طهرانی قدّساللَهسرّه، بر کتاب «اجتهاد و تقلید» والِد مکرّمشان نگاشتهاند که بنابر اهمیّت موضوع به صورت مستقل با مقدمهای مبسوط به رشتۀ تحریر درآمده است. این اثر، نگرشی اصولی و مبنایی در «مبانی اجتهاد و شرایط افتاء» و بیان «حقیقت زعامت و مرجعیت» و «شاخصههای اجتهاد و استنباط» نزد اهل معرفت میباشد، که با نگاهی عمیق و موشکافانه پرده از حقیقتِ این مسئولیت خطیر از جوانب مختلف، برداشته و ساحت علم و فضیلت را به ادراک زوایای مخفیّ این موضوع فراخوانده است.
اهم مطالب مندرج در این اثر:
• نقد روش متدوال حوزه علمیه در طرح مباحث فقهی
• تأثیر فتوای مجتهد در سعادت روحی افراد
• اختلاف دیدگاه فقهای اهل ظاهر با فقهای اهل معرفت و شهود
• نگرش حکیمانه علامه طباطبائی در باب انتخاب مرجع تقلید
• عدم کفایت بیان احکام ظاهری بهتنهایی در حلّ مشکلات امروزی
• اجتهاد واقعی یعنی وصول به حُکماللَه واقعی
• لزوم وجود طهارت سرّ در فقیه، و دشواری تشخیص آن
• نمونههایی از رجوع اعاظم فقها به اولیای الهی
• تفاوت مرجعیّت در زمان اهلبیت علیهمالسلام و زمان حاضر
• خصوصیات عالمباللَه و عارف بأمراللَه
• لزوم توجه مجتهد به حضور امام زمان در هنگام فتوا دادن
• لزوم اشرافِ مجتهد به مبانی فلسفی و عرفان نظری
• فلسفۀ تشریع احکام، حرکت به سوی عالم قُدس
• برخی نواقص موجود در رسالههای عملی کنونی
• وجوب اطلاع مجتهد از «مسائل زمان خود»، «عملکرد دُوَل خارجی»، «نظرات دیگر فقها» و «موضوعات تخصصی»
• شاخصههای بیستویکگانۀ اجتهاد و استنباط
• شاخصههای هشتگانۀ مرجعیّت و زعامت
