این کتاب یک مجموعه چهار جلدی است و در اصل، درس‌های استاد شهید پیرامون «فلسفه تاریخ» بوده است که در سال‌های 1355 و 1357 (تا زمان آغاز انقلاب اسلامی) در جمع برخی از شاگردان دانشگاهی استاد و در منزل ایشان ایراد می‌شده است.
روش درس به این صورت بوده است که کتابی در موضوع مذکور معرفی می‌شده و دانشجویان به ترتیب روی فصول مختلف آن کتاب کنفرانس می‌داده‌اند و استاد شهید در ضمن کنفرانس افراد و یا پس از آن، مطالبی را بیان می‌کرده‌اند. از جمله کتاب‌هایی که در این جلسات مورد نقد و بررسی قرار گرفته، می‌توان به این کتاب‌ها اشاره نمود: لذات فلسفه اثر ویل دورانت، تاریخ چیست؟ اثر ای.اچ. کار، مارکس و مارکسیسم اثر آندره پی یتر، در جلد چهارم، فلسفه تاریخ از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته است
