مَناقِبُ آلِ أبی طالب مشهور به المناقب، کتابی عربی درباره اوصاف نیکو و فضایل معصومان(ع)، نوشته ابن شهر آشوب (متوفای ۵۸۸ق) از عالمان شیعه در قرن ششم قمری است. چاپهای کنونی در چهار جلد تنظیم شده، و با زندگی و فضائل رسول خدا(ص) شروع شده و به امام حسن عسکری(ع) ختم میشود. اما نسخه چاپ شده مشتمل بر همه کتاب نیست چرا که باب مربوط به صحابه پیامبر که مؤلف در مقدمه به آن اشاره نموده و همچنین بخش مربوط به امام عصر(عج) که مؤلف در اثر دیگرش به آن ارجاع داده در کتاب نیست.
بسیاری از علمای شیعه و سنی به این کتاب اعتماد و روایات آن را نقل کردهاند.
محمد بن علی بن شهر آشوب سَرَوی مازندرانی (۴۸۸-۵۸۸ق) معروف به ابن شهر آشوب و ملقب به «رشیدالدین» و «عزّالدین» [فقیه، محدث و عالم شیعی در قرن ششم هجری است. او در ساری به دنیا آمد و برای ادامه تحصیل به بغداد رفت. ابن شهر آشوب صاحب تألیفات بسیاری نظیر مناقب آل ابی طالب و معالم العلماء است.
مؤلف در این کتاب از مناقب و فضایل پیامبر اکرم(ص)، ائمه اطهار(ع) و صحابه سخن گفته است. کتابهایی که با عنوان مناقب، درباره اهل بیت نگاشته شده، همگی در بیان منزلت، فضائل، معجزات و کرامات آنان است.
انگیزه نگارش
وی درباره انگیزه خود از نوشتن این کتاب مینویسد:
- چون کفر دشمنان امیرالمؤمنین (ع) را دیدم و شیعه و سنی را در مسئله ولایت آن حضرت پر اختلاف یافتم و این درحالی بود که بسیاری از مردم یا از حب خاندان پاک پیامبر (علیهم السلام) سرباز زده و یا اگر محب آنها هستند از اظهار آن محبت بیم دارند، پس از خواب غفلت بیدار شدم و این امر لطفی بود تا حقیقت را از لابلای اختلافات موجود و روایات مختلف نمایان سازم؛ آنگاه راویانی را یافتم که احادیث نبوی را تغییر داده و تحریف کرده و به ساختن فضیلتهای جعلی برای دیگران رو آورده بودند. آنان احادیث را تکّهتکّه کرده و قسمتهایی از آن را نقل کردهاند که حقایق را گم و اهل اسلام را از حقیقت الهی ولایت گمراه سازند؛ از طرفی این افراد راویان و ناقلان مناقب اهل بیت (ع) را به اتهام غلو یا انحراف مورد طعن قرار دادهاند. بنابر این و بنابر عوامل و اسباب فراوان دیگر، بر آن شدم که مناقب اهل بیت پیغمبر اسلام را به طور دقیق و مستند در یک مجموعه گردآوری کنم.