المجموعة من الآثار المفقودة، مجموعهای است از روایات اهلبیت(ع) که توسط محمد بن علی بن بابویه قمی، ملقب به شیخ صدوق (ح 305-381ق/ ح 917-991م)، در کتب مختلف نقل گردیده و با تحقیق مؤسسه فرهنگی شمس الضحی، منتشر شده است.
اثر حاضر، حاصل تتبع و جستجوی فراوان در میان کتب متعدد حدیثی امامیه بهمنظور یافتن احادیث نقلشده توسط شیخ صدوق میباشد. این روایات، به سه دسته زیر، تقسیم میشود:
- احادیث نقلشده از کتب مفقوده شیخ صدوق که امروزه در دست نیست. این روایات، یا از کتب دیگری از شیخ صدوق که موجود میباشد، نقل شده است و یا اینکه در آنها نقل نشده است، مانند روایتی که در کتاب «منلايحضرهالفقيه» نقل شده و ابن طاووس آن را از «مدينة العلم» و سایر آثار صدوق نقل کرده است که امروزه در دست نیستند. تعداد این احادیث، به بیش از شصت حدیث از پانزده کتاب مفقود شیخ صدوق میرسد.
- احادیث فراوان روایتشده از شیخ صدوق در کتب سایر علمای بعد از ایشان، که در کتب موجود وی یافت نشده است؛ مانند روایتی که در کتاب «دلائل الإمامية» نقل شده است: «أخبرني أبوالحسن علی بن هبةالله الموصلي قال أخبرنا أبوجعفر محمد بن علي بن الحسين بن موسی بن بابويه القمي عن أبيه…».
- احادیث روایتشده از مصادر موجود شیخ صدوق در کتب سایر علما، درحالیکه در آن مصادر وجود ندارد و تعداد آنها به هفده حدیث میرسد.
روایات فوق، در دو بخش، در کتاب، ارائه گردیده است:
- بخش اول: احادیث موجود از کتب مفقود که مجموعا هفده کتاب میباشند که عبارتند از: «مدينة العلم»، «مولد النبي(ص)»، «زهد علي بن أبيطالب(ع)»، «مولد فاطمة(ع)»، «أخبار الزهرا(ع)»، «المقتل»، «دلائل الأئمة و معجزاتهم»، «معرفة الفضائل»، «المعراج»، «المرشد»، «الفرق»، «الامتحان»، «مونس الحزين في معرفة الحق و اليقين»، «عرض المجالس» و «كتاب النبوة».
- بخش دوم: مرویات شیخ صدوق در کتب مختلف. این روایات، در ابواب مختلفی همچون: ذکر خلقت آدم(ع) و حوا(ع)، نبوت پیامبرانی همچون ادریس(ع)، نوح(ع)، هود(ع)، صالح(ع)، ابراهیم(ع)، لوط(ع)، ذوالقرنین(ع)، یعقوب(ع)، یوسف(ع)، ایوب(ع)، شعیب(ع)، موسی بن عمران(ع) و مسائل مربوط به آن حضرت مانند داستان گاو بنیاسرائیل، مناجات، احوال بنیاسرائیل، وفات هارون و… ذکر شده است.
