موسوعة النجف الأشرف اثر جمعی از نویسندگان، با گردآوری جعفر دجیلی، کتابی است ارزشمند که در آن، موضوعات مختلف مربوط به شهر نجف از قبیل موقعیت جغرافیایی و تاریخ آن، محل خاکسپاری امام علی(ع) و حرم آن حضرت، سفرنامهها، سرودهها، حوزه علمیه، عالمان، مراجع، فقیهان و شاعران، در بیست و دو جلد، جمعآوری و تدوین شده است.
روش گردآوری اطلاعات در این موسوعه، به شرح ذیل میباشد:
- موضوعاتی که مربوط به نجف اشرف است و در کتابها، مجلهها و صحیفهها آمده، مرتب و دستهبندی موضوعی شده است.
- هرآنچه پیرامون یک موضوع موجود بوده، آورده شده و به یک مقاله، بسنده نشده است.
- نام نویسنده یا مؤلف، در آغاز و پایان بحث آورده شده و در صورت امکان، عکس و بیوگرافی مختصری از وی، ارائه شده است.
- تمام مباحث وارد شده، ویژه نجف اشرف است و از دیگر عتبات، سخنی به میان نیامده است.
- بر اساس مطالب یک بحث، صفحات مناسب در نظر گرفته شده و مقالات، بدون کموزیاد، آمده است.
- هرجا نیاز به تعلیق و شرح بوده، در پاورقیها آورده شده است.
به منظور آشنایی بیشتر با کتاب، به محتوای برخی از مجلدات آن، اشاره شده است:
- جلد نخست به موقعیت جغرافیایی نجف و موضوعات مربوط به آن، مانند کوفه، تاریخ کوفه، نجف قدیم، نجف پیش از اسلام، نامهای نجف در حدیث، وادی السلام، و مدفونین در وادی السلام، پرداخته است.
- در جلد دوم، از کتاب «فرحة الغری»، «نزهة الغری فی تاریخ النجف» و نوشتههایی از محمدهادی امینی، سید هبةالدین شهرستانی و سعاد ماهر محمد با موضوعات نخستین مدفون در نجف، صحابی مدفون در نجف، و غری مشهد امام علی(ع)، سخن به میان آمده است.
- جلد سوم، نگاهی است کوتاه به تاریخ مشهد امام علی(ع)، نقشه از مرقد، بازسازیهای حرم، فضیلت زیارت، ضریحها، تحفهها، متولیان و خادمان.
- در جلد چهارم، به سفرنامهها پرداخته شده و نجف از دیدگاه منابع غربی بررسی شده است. در بررسی از منابع غربی به موضوعات نجف و مسلمانان هند، تهاجم وهابیون به عتبات، نجف در جنگ جهانی اول، انقلاب نجف، نجف در ایام انقلاب عراق در سال ۱۹۲۰م، و روی کار آمدن ملک فیصل، پرداخته شده است
