مكارم أخلاق النبي و الأئمة عليهمالسلام تأليف شيخ قطبالدين، ابوالحسن يا ابوالحسين، سعيد بن عبدالله بن حسين بن هبةالله بن حسن راوندى كاشانى، با تحقيق سيد حسین موسوى، كتابى است در موضوع اخلاق و سيره معصومين(ع) كه به زبان عربى و در اواخر قرن ششم هجرى نوشته شده است.
انگيزه نویسنده، بيان گوشههايى از سيره اخلاقى پيامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(ع)، بيان موعظههاى اخلاقى ايشان به عنوان الگوى كامل انسانى و همچنين كسب ثواب و رسيدن به درجات عالى عنوان شده است.
ساختار
كتاب با مقدمه تحقيقى نسبتاً جامعى از محقق، در مورد ويژگىهاى كتاب و مؤلف آن آغاز و مطالب در ضمن چهارده فصل، تنظيم شده است.
نگارنده با روش نقلى و با استناد به منابع روايى، در چهارده باب، كتاب را تنظيم كرده است. وى ذيل هر يك از اين ابواب، به مهمترين فضايل اخلاقى پيامبر(ص)، فاطمه زهرا(س) و امامان شيعه(ع)، به ترتيب تاريخ زندگى و وفات آنان، اشاره اجمالى نموده و سخنانى اخلاقى از هر كدام از اين معصومين(ع) نقل كرده است.
از آنجايى كه نگارنده از اعلام محدثين شيعه و از قدما بوده و براى نگارش كتاب از منابع متعدد، مشهور و معتبر روايى و تاريخى شيعه و اهلسنت بهره جسته، اين اثر مىتواند به عنوان يك كتاب مرجع در موضوع سيره اهلبيت(ع) مورد استفاده محققان علوم اسلامى قرار گيرد.[۱]
گزارش محتوا
در باب اول، به بيان اخلاق و فضايل اخلاقى رسول خدا(ص) پرداخته شده است. در اين زمينه، نگارنده اوصاف مهم ايشان مانند: تواضع، نوع لباس پوشيدن و غذا خوردن، ياد كردن فراوان مرگ و روز قيامت، عدم دلبستگى به دنيا، حلم، سخاوت و وفادارى را بيان كرده است. وى همچنين گوشههايى از وصاياى پيامبر(ص) به امام على(ع) و نصايح و مواعظ آن حضرت به اصحاب خويش را بيان كرده و حوادث روزهاى آخر عمر ايشان و نحوه رحلت آن حضرت را شرح داده است.
در باب دوم به ذكر ابعادى از شخصيت، كرامات، فضايل و معجزات حضرت فاطمه زهرا(س) پرداخته شده و ضمن بيان گوشههايى از زندگانى آن بانوى بزرگ اسلام، چگونگى ازدواج ايشان با امیرالمؤمنین على(ع) گزارش شده و ابعاد معنوى اين ازدواج توصيف گرديده است.
در باب سوم، به بيان اوصاف اخلاقى و فضايل امام على(ع) مانند: زهد، عبادت، تلاش و حرص ايشان در رسيدگى به امور مردم، رعايت مواسات در ميان آنان، حفظ بيت المال و رعايت حال يتيمان و ضعفاء پرداخته شده و توصيف آن امام در مورد دنيا و مذمت آن منعكس گرديده است.
در باب چهارم، رواياتى در باب سيره اخلاقى و فضايل امام حسن(ع) نقل و ابعادى از سخاوت، كرم، رأفت و عبادت در قالب اين احاديث بيان و جريان صلح آن حضرت با معاويه به صورت اجمالى گزارش شده است.
در باب پنجم، گوشههايى از مكارم اخلاقى امام حسين(ع) بيان گرديده و موضعگيرى ايشان در قبال بنى اميه، بحث و بررسى شده است.
در باب ششم، به بيان مكارم اخلاقى امام سجاد(ع) پرداخته شده و تصويرى از زهد و عبادت آن حضرت و مناجاتهاى وى با خداوند و همچنين اخلاق اجتماعى ايشان و رسيدگى به امور مردم، توصيف گرديده و به گوشههايى از زندگانى آن امام(ع) بعد از واقعه كربلا و گريههاى فراوان ايشان براى پدر گرامى خويش، اشاره شده است.
در باب هفتم، رواياتى در مورد سيره اخلاقى امام باقر(ع) و سخنانى از آن امام درباره آثار گناه در دنيا و آخرت نقل گرديده است.
در باب هشتم، به نقل رواياتى درباره اوصاف اخلاقى امام صادق(ع) و گسترش فقه شيعه در زمان آن امام پرداخته شده و رواياتى از ايشان در مورد مسائل اخلاقى و اعتقادى درج گرديده است.
در باب نهم، به بيان سيره اخلاقى و گوشههايى از فضايل و كرامات امام موسى بن جعفر(ع) پرداخته شده و گوشههايى از سيره عبادى و زهد آن امام و اذيت ايشان توسط دستگاه خلافت بنى عباس به تصوير كشيده شده و رواياتى در اين زمينه نقل گرديده است.
در باب دهم، ضمن بيان گوشههايى از مكارم اخلاقى امام رضا(ع)، رواياتى از ايشان در مورد صوفيه و برخى از مباحث اخلاقى ذكر شده است.
در باب يازدهم، رواياتى در مورد زندگانى و سيره اخلاقى امام جواد(ع) و کیفیت شهادت آن امام همام بيان شده است.
در باب دوازدهم، رواياتى در باب زندگانى و سيره اخلاقى امام هادى(ع) و علت ورود ايشان به سامراء بيان گرديده است.
در باب سيزدهم، احاديثى در مورد فضايل اخلاقى و ابعادى از زندگانى امام حسن عسکری(ع) و زمينهسازى غيبت توسط ايشان نقل شده و در آخرين باب نيز ضمن نقل رواياتى در مورد سيره اخلاقى امام زمان(ع)، به ابعادى از غيبت و ظهور آن حضرت و حكومت ايشان در قالب ذكر روايت اشاره گرديده است.
