غرض اصلی از تألیف کتاب حاضر که پیرامون روش های معرفتی دانشمندان مسلمان می باشد، بیان این مطلب است که همۀ آنها – جز تعداد اندکی – بر حجیّت دلیل عقلی در مقام اثبات حقایق وجودی برای دیگران، اتقاق نظر دارند.
بر این اساس، اثر حاضر تلاش مختصری است برای آگاهی یافتن از روش های دنبال شده توسط مکاتب عقلی علمای اسلام برای استنباط مسائل بنیادین وجودی و جهان شناختی می باشد، تا از این طریق، به عواملی که باعث این همه اختلاف نظر بین علما شده، دست یابیم.
این کتاب در یک مقدمه و پنچ فصل به شرح ذیل گردآوردی شده است:
مقدمه: اهمیّت بحث فلسفی و نیاز به فراگیری آن
فصل اول: مکتب مشّاء؛ پیش فرض ها و عناصر عام
فصل دوم: مکتب کلامی؛ وظایف و راهبردهای عام
فصل سوم: مکتب عرفانی؛ رویکردها، عناصر، اصول و مبانی کلی
فصل چهارم: مکتب اشراق؛ عقلانیتِ بدون انفکاک از عقل و عرفان
فصل پنجم: مکتب حکمت متعالیه؛ رویکردی برای جمع بین برهان، قرآن و عرفان
