تفسیر نظام القرآن و تأویل الفرقان بالفرقان تألیف عبدالحمید فراهی از نوادر علوم قرآن در شبه قاره هند و از شاخصترین نظریهپردازان نظریه «نظام القرآن (انسجام آیات در سورهها) است..
سیوطی در الاتقان در رابطه با تألیفات در موضوع نظام القرآن مینویسد: علامه ابوجعفر ابن زبیر شیخ ابوحیان در کتابش با نام «البرهان فی مناسبة ترتیب سور القرآن» و از اهل همین عصر نیز شیخ برهانالدین بقاعی در کتابش «نظم الدرر فی تناسب الآیات و السور» به این موضوع پرداختهاند.
احتمال اینکه آیات قرآن کریم معانی فراوان داشته باشند از قصور علم و تدبر ناشی میشود. علمایی که اقوال مختلفی در تفاسیرشان نقل کردهاند، خواستهاند که تمام آنچه در توجیه آیات گفته شده مطرح کنند و ما آنچه را ترجیح میدهیم انتخاب کنیم. نویسنده با ذکر این مطالب، تأکید کرده معنای آیات را از هیچ کتب تفسیری نگرفته است جز اینکه در ارتباط کلام و آیات مماثلش تأمل کرده است. همچنین معتقد است که قرآن روشنترین، نزدیکترین و بهترین شیوهها را برگزیده است و شیوهای را عوض نکرده مگر آنکه در آن دلالت ویژهای بوده است.
قرآن، گروهی از معانی را به سبکهایی مختلف ارائه میکند؛ و یک موضوع و معنای واحد را به گونههای مختلف و عبارات مختلف مطرح میکند. غرض از این کار از دیدگاه بعضی از علما اظهار اعجاز است؛ اما نویسنده اعجاز را از اغراض قرآن نمیداند، بلکه از لوازم آن میداند. غرض از اختلاف اسلوب از دیدگاه نویسنده جز فایده بیشتر و حسن در کلام و حفظ از تکرار نیست؛ چراکه یک مطلب اگر بهگونههای فراوانی بیاید سبب تفهیم کامل میشود.
