این کتاب، یکی از آثار ارزشمند و ماندگار در ادب دینی فارسی و از تألیفات برجسته ی علامه محمدباقر مجلسی (1037–1110ق). از علمای بزرگ شیعه در قرن یازدهم هجری قمری است.
این اثر سترگ، مجموعه ای از تاریخ انبیا، زندگی پیامبر اسلام (ص) و شرح حال دوازده امام شیعه (ع) را در قالب روایات، نقل ها و منابع معتبر اسلامی ارائه می دهد.
این کتاب، از جنبه های تاریخی، اعتقادی و روایی دارای ارزش بالایی است. و همواره مورد توجه علما، پژوهشگران و علاقمندان به معارف اسلامی بود.
این اثر به زبان فارسی و با نثری ساده اما محکم نگاشته شد. و هدف آن آشنایی عموم مردم با زندگی پیشوایان الهی و عبرتآموزی از سرگذشت آنان است.
کتاب حیات القلوب پنج جلدی علامه مجلسی را می توان دایره المعارفی تاریخی و روایی از زندگی اولیای الهی دانست. که با هدف تقویت ایمان، انتقال معارف اسلامی، و تربیت معنوی انسان ها نوشته شده است.
علامه مجلسی در این کتاب، با هنری مثال زدنی، منابع متنوع را گردآورد. روایات را دسته بندی و تحلیل کرد. و در قالبی شیرین، تاریخ انبیاء، پیامبر (ص) و امامان (ع) را برای مخاطب امروز بازگو نمود.
بی شک مطالعه این کتاب، نه تنها خواننده را با تاریخ اسلام و اولیای دین آشنا می کند. بلکه ذهن و دل او را در مسیر ایمان و اخلاق اسلامی هدایت می کند.
حیات القلوب همچنان یکی از ستون های محکم انتقال میراث معنوی تشیع به نسل های بعدی است. و ارزش مطالعه و مراجعه مداوم دارد.
ساختار کتاب
جلد اول: تاریخ پیامبران و قصه های قرآنی – بخش اول
این جلد آغازگر مجموعه ی حیات القلوب است و به شرح زندگانی پیامبران بزرگ الهی تا زمان حضرت ابراهیم (ع) اختصاص دارد.
نویسنده با استناد به آیات قرآن و احادیث، داستان خلقت انسان، ماجرای هبوط آدم و حوا، زندگی حضرت نوح، هود، صالح، لوط و دیگر انبیای نخستین را با نگاهی عمیق و تحلیلی بیان می کند.
همچنین برخی قصه های قرآنی مرتبط با این پیامبران، مانند طوفان نوح یا عذاب قوم عاد و ثمود نیز در این جلد است. هدف اصلی، نمایان ساختن پیام های اخلاقی، عبرت آموزی تاریخی و تأکید بر توحید و رسالت الهی است.
جلد دوم: تاریخ پیامبران و قصههای قرآنی – بخش دوم (خرید کتاب حیات القلوب پنج جلدی علامه مجلسی)
ادامه ی مباحث پیامبران در جلد دوم پی گرفته می شود. و تمرکز روی زندگانی حضرت ابراهیم (ع)، اسماعیل، اسحاق. یعقوب، یوسف، شعیب، ایوب، ذوالکفل، یونس. موسی، هارون، داوود، سلیمان، الیاس، الیسع، زکریا، یحیی و حضرت عیسی (ع) است.
علامه مجلسی تلاش کرد با جمع آوری روایات و تفاسیر معتبر، تصویری جامع و آموزنده از زندگی این پیامبران ارائه دهد.
ماجراهایی چون قربانی کردن اسماعیل، قصه ی یوسف و برادرانش، معجزات موسی، حکمت های سلیمان و بشارت ولادت عیسی مسیح از نقاط برجسته این جلد هستند.
جلد سوم: تاریخ زندگانی پیامبر اسلام (ص) – بخش اول
از این جلد، تاریخ زندگی پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) آغاز می شود. این بخش شامل وقایع پیش از بعثت، تولد پیامبر. نسب شریف ایشان، دوران کودکی، سفرهای تجاری. ازدواج با حضرت خدیجه (س)، بعثت، دعوت مخفی و آشکار به اسلام. مخالفت قریش، هجرت به حبشه و طائف و نخستین مسلمانان است.
علامه مجلسی با نگاهی دقیق و روایی، این حوادث را نقل می کند تا مخاطب بتواند زمینه های ظهور اسلام و شخصیت پیامبر را بهتر بشناسد.
جلد چهارم: تاریخ زندگانی پیامبر اسلام (ص) – بخش دوم
جلد چهارم ادامه ی زندگی پیامبر (ص) را از زمان هجرت به مدینه تا وفات ایشان روایت می کند. این جلد شامل موضوعاتی چون تأسیس حکومت اسلامی، پیمان های سیاسی، غزوات بزرگ (بدر، احد، خندق، خیبر و حنین). فتح مکه، حجة الوداع و خطبه غدیر است.
همچنین سیره اخلاقی، عبادات، روابط خانوادگی و اجتماعی پیامبر، و رفتار او با مسلمانان و غیرمسلمانان، بهطور دقیق توصیف شدند.
این جلد از نظر تحلیلی غنی است و نگاهی آموزنده و اخلاقمحور به شخصیت پیامبر دارد.
جلد پنجم: امام شناسی و تاریخ زندگانی امامان شیعه (ع)
این جلد به طور کامل به معرفی و شرح زندگی دوازده امام شیعه (ع) می پردازد. از حضرت علی (ع) تا امام مهدی (عج)، زندگانی، سیره، شهادت، علم، مناظرات، کرامات و نقش تربیتی و سیاسی هر امام به تفصیل بیان شد.
مجلسی در این جلد، تلاش کرد تا با گردآوری روایات معتبر، جایگاه الهی امامان و پیوند آن ها با رسالت پیامبر را روشن سازد. مفاهیمی چون ولایت، عصمت، علم لدنی، و جایگاه امام در هدایت بشر، پایه های اصلی مباحث این جلد هستند.
این کتاب از مهمترین منابع در حوزه ی امام شناسی به شمار می رود.
