کتاب روایات تفسیری در کلام امام صادق (ع) نوشتهٔ عزیزالله عطاردی و ترجمهٔ محمدرضا عطائی است و انتشارات نبا آن را منتشر کرده است. این کتاب برگرفته از مسند امام صادق (ع) است.
درباره کتاب روایات تفسیری در کلام امام صادق (ع)
از معصومان در تفسير و توضيح آيات قرآن، روايات فراوانی به دست ما رسيده است. در اين ميان، روايات منسوب به امام جعفر صادق (ع) در مقايسه با ديگر معصومان (ع) از تعداد بيشتری برخوردار است. نويسنده اين مقاله، با استفاده از مجلدات ششم و هفتم و هشتم كتاب مسند الامام الصادق (ع) اثر استاد عزيزالله عطاردی به بررسی اين روايات و گونههای آن پرداخته است و روايات تفسيری امام صادق (ع) را تحت ۱۰ عنوان تقسيمبندی كرده است كه عبارتاند: شرح واژگان، شرح مفاد كلمه، شرح جمله و مفاد كلمه، زدودن شبهه و تصحيح بدفهمی نسبت به قرآن، تأويل آيات، تعيين مصداق و مصاديق، تبيين معارف اعتقادی، توجه به پيام و اهداف تربيتی، توضيح قصص قرآن، توجه به لايههای باطنی.
از امام صادق (ع) روايات فراوانی از طريق منابع حديثی شيعه دربارهٔ تفسير قرآن نقل شده است. با چنين نوشته و سخنهايی از تفسير امام صادق (ع) مواجه هستيم و آنچه مدنظر اين نوشته است رواياتی است كه در مجامع روايی شيعه نقل شده و آقای عطاردی با ترتيب رايج با عنوان كتاب تفسير در مسند الامام صادق نقل كرده است.
اين روايات شامل مطالبی است كه به طور مشخص آن حضرت از پيامبر (ص) و امام علی (ع) و امام باقر (ع) نقل كرده يا حضرت بدون اسناد، آن را بيان میكند، اين روايات شامل سه بخش است: رواياتی كه در باب جايگاه و فضليت قرآن رسيده و مسلمانان را به تحفظ، انس و تدبر قرآن تشويق میكند و اهميت قرآن را در زندگی نشان میدهد؛ رواياتی كه در موضوعات علوم قرآنی مانند ناسخ منسوخ، محكم و متشابه، اسباب نزول، جمع قرآن و خواص قرآن رسيده است و دستهٔ آخر، رواياتی است كه در تفسير آيات رسيده و به ترتيب سورهها و آيات طبق مصحف شريف تنظيم شده است.
نويسنده در اين مقاله بر آن است تا ميراث تفسيری آن حضرت را توصيف و تحليل كند و ويژگیها و گونههای تفسير امام صادق (ع) را شرح دهد و در هر قسمت نمونهای از روايات تفسيری را نقل كرده و اهميت آن را در توسعه مفهومی و بازكردن فضای كشف معانی ذكر كند پيش از ورود در سخن لازم است نكاتی كلی يادآوری شود.
آنچه در اين مجموعه مطرح شده، تفسير مأثور است؛ يعنی آموزههای پيامبر (ص) و امامان (ع) در توضيح و تفصيل و پردهبرداری از معانی و معارف قرآن گزارش شده و همه ويژگیهای تفسير مأثور را دارد و در برابر تفسيرهای ديگر چون تفسير اجتهادی و عقلی و متكی به منقولات صحابه و تابعين است و بر فرض صحت و اتقان سند، از حجيت خاص خود برخوردار است.
