یکی از «مکاتب فکریِ عرفانی» که در کنار سایر مکاتب «عرفانی، ایرانی، اسلامی»، بالیده، «آیین اهل حق» است. متأسفانه تاکنون آن گونه که بایسته و شایسته است به این «مکتب فکری» پرداخته نشده است و از همین روی، این مکتب فکری، برای بسیاری از پژوهشگران، ناشناخته و یا همراه با ابهام باقی مانده است. برای دستیابی به یک دیدگاه علمی و همه جانبه به این آیین، لازم است که پژوهشگران به منابع دست اوّل «اهل حق» مراجعه نمایند. این موضوع می تواند نویدبخش پژوهش های تازه و علمی در مورد آیین اهل حق باشد. به نظر می رسد که برای رسیدن به یک نگاه علمی، دقیق و بی غرض نسبت به آیین اهل حق، لازم است که ابتدا «هستی شناسی» این آیین، از طریق متون دست اوّل ایشان، مورد بررسی قرار گرفته و روشن شود. بررسی این موضوع، دغدغه اصلی پژوهش حاضر است. نگارنده با پژوهش بر روی متون دست اوّل آیین اهل حق، دریافته است که این آیین، دارای «هستی¬شناسی عرفانی» است؛ یعنی اساس آن، مبتنی بر «وحدت وجود»، «ظهور»، «تجلّی»، «حرکت حبّی»، «انسان کامل» و «ظهور و سریان حقیقت واحد در صُوَر گوناگون» است.
