آیت‌ الله العظمی شیخ محمد فاضل لنکرانی (۱۳۱۰-۱۳۸۶ش)، از مراجع تقلید شیعه، مدرس حوزه علمیه قم، از اعضای جامعه مدرسین حوزه و عضو اولین دوره مجلس خبرگان رهبری بود. وی در حوزه علیمه قم از محضر بزرگانی چون آیت الله بروجردی، امام خمینی و علامه طباطبایی بهره برده و در جوانی به درجه اجتهاد رسید. او یکی از هفت مرجعی بود که از طرف جامعه مدرسین حوزه به عنوان مرجع تقلید معرفی شد. آیت الله فاضل از مدرسان حوزه علمیه بوده و در کنار تحصیل و تدریس به مبارزات سیاسی علیه حکومت پهلوی اشتغال داشت. او از حامیان قیام امام خمینی و انقلاب اسلامی بود که بارها زندانی، شکنجه و تعبید شد و بعد از پیروزی انقلاب ایران همواره از حامیان انقلاب اسلامی ایران و ولایت فقیه بود. ایشان نسب به وضعیت مسلمانان جهان اسلام و تشیع حساس بوده در مناسبت‌های مختلف موضع‌گیری‌های به موقع و قابل تاثیر داشت. آیت الله فاضل مرکز فقهی ائمه اطهار و مدرسه علمیه‌ای در قم تاسیس و اداره می‌کرد که یکی از مدارس فعال قم است. از ایشان آثاری برجای مانده که برخی چاپ شده و برخی هنوز چاپ نشده است.

دانلود متن کتاب این درس

براى پى بردن به اهمّیّت این عهدنامه ـ پیش از آنکه محتواى آن در یک نگاه بررسى شود ـ توجّه به نکات زیر لازم است: این نامه طولانى ترین و پرمحتواترین نامه هاى نهج البلاغه است که آیین کشوردارى را از تمام جهات بررسى کرده و اصولى پایدار که هرگز کهنه نمى شود در آن ترسیم شده است.۱. قابل توجّه اینکه ابن ابى الحدید در ذیل خطبه کوتاه ۶۸ (در شرح خود خطبه ۶۷) از ابراهیم ثقفى نویسنده الغارات نامه اى نسبتاً مفصل و طولانى نقل مى کند که على(علیه السلام) به عنوان برنامه اى اخلاقى جهت تهذیب نفوس و پرورش روح و تقوا براى محمد بن ابى بکر نوشته است و در ذیل آن از همان مورخ (صاحب الغارات) نقل مى کند که محمّدبن ابى بکر این نامه را در مصر پیوسته با خود داشت و در آن نگاه مى کرد و به آداب آن متأدّب مى شد. هنگامى که عمرو عاص بر او مسلط شد و او را شهید کرد تمام نامه هاى محمّد را گرفت و براى معاویه فرستاد. معاویه در این نامه پیوسته نگاه مى کرد و شگفت زده مى شد.سپس مى گوید: ولید بن عقبه (برادر مادرى عثمان همان کسى که قرآن، در آیه «ان جاءکم فاسق..». او را فاسق نامیده است) در آنجا نزد معاویه حاضر بود. هنگامى که شگفتى او را از این نامه ملاحظه کرد به معاویه گفت دستور ده تا این احادیث را بسوزانند. معاویه گفت: چقدر اشتباه مى کنى. ولید گفت: آیا این صحیح است که مردم بدانند احادیث ابو تراب (على بن ابى طالب) نزد توست و از آن درس مى آموزى؟ معاویه گفت: واى بر تو به من مى گویى علم و دانشى مثل این را بسوزانم به خدا سوگند مطالب علمى جامع تر و استوارتر از این تا کنون نشنیده ام.این عهدنامه سرانجام در خزائن بنى امیّه باقى ماند ولى هیچ کس آن را افشا نمى کرد تا زمانى که عمربن عبدالعزیز به حکومت رسید و آن را منتشر ساخت و جامعه اسلامى از آن بهره مند شدند.(۱)گفتنى است که ابن ابى الحدید پس از ذکر این سخن از نویسنده الغارات مى گوید: سزوارتر این است که بگوییم نامه اى که معاویه پیوسته به آن نگاه مى کرد و تعجّب مى نمود و بر طبق آن حکم مى کرد همان عهدنامه اى است که على(علیه السلام) به مالک اشتر نوشته بود، زیرا مردم آداب و قضایا و احکام و سیاست را از آن آموختند (ولى نامه محمد بن ابى بکر تنها متضمّن بحث هایى اخلاقى بود) و باید گفت این عهدنامه هنگامى که معاویه مالک اشتر را مسموم ساخت و پیش از رسیدن به مصر شهید شد بهوسیله ایادى او به معاویه منتقل گشت. وى پیوسته در آن مى نگریست و شگفت زده مى شد و مثل چنین عهدنامه اى است که باید در خزائن سلاطین نگاه دارى شود.به این ترتیب ابن ابى الحدید بر این اعتقاد است که آن نامه تاریخى فوق العاده که معاویه پیوسته از آن بهره مى گرفت ولى افشا نمى کرد و سرانجام بهوسیله عمربن عبدالعزیز کشف و افشا شد همین عهدنامه مالک بوده است.ما هم نظریه ابن ابى الحدید را کاملا تأیید مى کنیم، زیرا قراین و شواهد مختلف بر آن گواهى مى دهد.
کتاب نهج البلاغه ترجمه دشتی

دانلود متن شروح این درس

صوت درس