در دو سال گذشته، روزنامهنگاران نوار غزه هدف مستقیم ماشین جنگی رژیم صهیونیستی قرار گرفتهاند که به یکی از بیرحمانهترین یورشها علیه رسانه در تاریخ معاصر تبدیل شده است.
به گزارش حوزه بینالملل خبرگزاری تقریب، از زمان آغاز تجاوزات رژیم صهیونیستی به نوار غزه پس از عملیات «طوفان الاقصی» در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، نیروهای اشغالگر به صورت سازماندهی شده، روزنامهنگاران و موسسات رسانهای را با حملات هوایی، ترور و تخریب گسترده هدف قرار دادهاند.
در بحبوحه این نسلکشی، نهادهای متعدد حقوق بشری و رسانهای داخلی و بینالمللی، جنایات سازمانیافته علیه روزنامهنگاران در غزه را مستندسازی کردهاند؛ جایی که خبرنگاران نه تنها با بمبارانها، بلکه با تلاشهای هدفمند برای خاموش کردن صدایشان و پاک کردن تصاویرشان از صحنه روبهرو هستند.
دستکم ۲۵۵ روزنامهنگار فلسطینی، از جمله ۲۷ زن، به دست نیروهای اسرائیلی کشته شدهاند که یکی از مرگبارترین حملات تاریخ علیه رسانهها است. فدراسیون بینالمللی روزنامهنگاران نیز اعلام کرده است که تا مارس ۲۰۲۵، ۱۵۴ خبرنگار به قتل رسیدهاند و شمار زیادی از آنها همچنان مجروح یا مفقود هستند.
با وجود تفاوت در آمارها بهدلیل روشهای مختلف مستندسازی، اغلب منابع تاکید دارند که رقم واقعی، از ۲۵۰ خبرنگار بیشتر است. گزارشها حاکی از آن است که روند مستندسازی هنوز هم در شرایط میدانی فاجعهبار ادامه دارد.
دفتر رسانهای دولت در غزه همچنین بیش از ۴۳۳ مورد مجروحیت و ۴۸ مورد بازداشت خبرنگاران را ثبت کرده است که نقض آشکار کنوانسیونهای بینالمللی است که بر حفاظت از خبرنگاران در مناطق درگیری تاکید دارند.
هدفگیری عامدانه زیرساختهای رسانهای
حملات رژیم صهیونیستی فراتر از افراد، به نهادها و زیرساختهای رسانهای نیز گسترش یافته است و به نظر میرسد تلاشی حسابشده برای خاموش کردن روایت فلسطینی باشد.
دهها رسانه محلی و بینالمللی بهطور مستقیم هدف قرار گرفتهاند و خسارات گستردهای بر جای گذاشتهاند. ۱۲ دفتر رسانهای چاپی نابود یا به شدت آسیب دیده، ۲۳ پلتفرم دیجیتال بمباران یا از کار افتادهاند، ۱۱ ایستگاه رادیویی محلی و ۱۶ شبکه تلویزیونی که برخی از آنها خارج از غزه مستقر بودهاند نیز هدف حمله قرار گرفتهاند.
نیروهای اشغالگر همچنین پنج چاپخانه بزرگ و ۲۲ چاپخانه کوچک را ویران کرده و بدین ترتیب تولید روزنامهها و محتوای آگاهیبخش را از کار انداختهاند. علاوه بر این، ۵۳ خانه خبرنگاران به صورت کامل یا جزئی تخریب شده است. این اقدام آشکارا با هدف ارعاب و بازداشت آنها انجام شده است.
دفتر رسانهای دولت در غزه تاکید کرد که این تخریب سازمانیافته، جنایتی تمامعیار علیه آزادی مطبوعات است، نه خسارت جانبی، و خواستار محاکمه عاملان آن طبق قوانین بینالمللی شد.
روایتهایی که زیر آتش خاموش شدند
داستان زندگی خبرنگاران شهید غزه، بعد انسانی عمیق از جنگ اسرائیل علیه حقیقت را آشکار میکند.
در ۲۵ اوت ۲۰۲۵، جنگندههای اسرائیلی بیمارستان ناصر در خانیونس را هدف قرار دادند؛ نیم ساعت بعد، حمله دوم پنج خبرنگار از جمله مریم ابودقه، حسام المصری، محمد سلامه، معاذ ابوطه و احمد ابو عزیز را که مشغول مستندسازی فاجعه انسانی در این بیمارستان بودند، به شهادت رساند.
پیشتر، در ۱۰ اوت، حمله هوایی رژم صهیونیستی به چادر رسانهای نزدیک بیمارستان الشفاء، دو خبرنگار «انس الشریف» و «محمد قریقع» را که از آخرین صداهای بازمانده غزه در انتقال تصاویر جنگ بودند، به قتل رساند.
در ژانویه ۲۰۲۵، خبرنگار «سائد ابو نبهان» در حالی که جلیقه خبرنگاری به تن داشت، هنگام پوشش رویدادها در اردوگاه النصیرات، به ضرب گلوله تکتیرانداز اسرائیلی کشته شد.
در ژانویه ۲۰۲۴، حمله به خودروی خبرنگاران در غرب خانیونس، «حمزه الدحدوح» و «مصطفی ثریا» را به شهادت رساند. حمزه، فرزند خبرنگار باسابقه الجزیره «وائل الدحدوح» بود که پیشتر مادر و خواهر و برادرش را در حملهای دیگر از دست داده بود اما تا آخرین لحظه به کارش ادامه داد.
خبرنگار برجسته «بلال جادالله»، بنیانگذار و مدیر بنیاد «خانه مطبوعات» در غزه نیز در نوامبر ۲۰۲۳ در حمله هوایی اسرائیل به خودرو او در مرکز غزه به شهادت رسید. جادالله از مدافعان شناختهشده آزادی رسانه بود که به خبرنگاران در سراسر نوار غزه آموزش ایمنی و تجهیزات حفاظتی ارائه میداد.
چالشهای حقوقی و نبود عدالت
در حالیکه هدف قرار دادن عمدی روزنامهنگاران طبق ماده ۷۹ از پروتکل اول الحاقی کنوانسیون ژنو، جنایت جنگی محسوب میشود، اسرائیل همچنان بدون هیچ مجازاتی به نقض این قوانین ادامه میدهد.
دهها نهاد بینالمللی، از جمله اتحادیه روزنامهنگاران فلسطین، فدراسیون بینالمللی روزنامهنگاران و گروههای حقوق بشری، خواستار تحقیقات مستقل و ارجاع این جنایات به دادگاه کیفری بینالمللی شدهاند.
با این حال، روند پیگیری به دلیل خودداری اسرائیل از همکاری با کمیتههای تحقیق، نابودی آرشیوهای رسانهای، کشتن تیمهای میدانی و مداخلات سیاسی کشورهای غربی که اسرائیل را از پاسخگویی مصون میکنند، با مشکل مواجه شده است.
خسارات سنگین و پایداری ماندگار
به گفته دفتر رسانهای دولت در غزه، در نتیجه تخریب گسترده مراکز خبری، تجهیزات و خانههای خبرنگاران، خسارات مالی وارد شده به بخش رسانه، بیش از ۸۰۰ میلیون دلار برآورد شده است،
با وجود این ویرانیها، ۱۴۳ موسسه رسانهای فلسطینی از میان آوار یا در دفاتر موقت همچنان به فعالیت خود ادامه میدهند که نشانهای از پایداری و تعهد راسخ روزنامهنگاران غزه است.
ایستادگی آنها ثابت میکند که کلمات زیر بمبها دفن نمیشوند و تصاویر، نیرومندتر از محاصره و سانسور هستند.
