شورای علمای شیعه افغانستان تشکلی از روحانیان شیعه افغانستان است که با هدف هماهنگی امور سیاسی، اجتماعی، علمی، اقتصادی و فرهنگی شیعیان تاسیس شد. نخستین رئیس شورا، محمدآصف محسنی بود که تا زمان درگذشت در مرداد ۱۳۹۸ش ریاست آن را بر عهده داشت. شورای علمای شیعه افغانستان دارای مجمع عمومی، شورای اجراییه، نمایندگی‌های شورا در حوزه‌های علمیه خارج از کشور و همچنین نمایندگی‌هایی در شهرهای دیگر افغانستان است.
چگونگی تأسیس
در پائیز 1382 شمسی جمعی از علمای شیعه افغانستان پیش از تشکیل کمیته تسوید قانون اساسی جدید با فراخوان آیه الله محسنی جلسه ای را تشکیل دادند که خروجی آن تأسیس شورای علمای شیعه افغانستان بود. در این جلسه شخصیت های مانند آیه الله آصف محسنی، قربانعلی عرفانی، محمد کرمی و محمد حسین محقق شرکت داشتند.
اعضای شرکت کننده پس از سه روز گفتگو، بر تشکیل شورای علمای شیعه افغانستان به توافق رسیدند. یک سال بعد در پاییز ۱۳۸۳ش، دومین مجمع عمومی شورای علما تشکیل شد و اساسنامه نهایی آن تدوین و نشر شد.
در ۲۲ میزان (مهر) ۱۳۹۸ش، دو ماه پس از فوت محمدآصف محسنی که از زمان تشکیل ریاست آن را برعهده داشت، شورای علمای شیعه افغانستان در پانزدهمین نشست خود آیت الله محمد هاشم صالحی را به ریاست این شورا انتخاب کرد. آیه الله صالحی علاوه براین هم اکنو به عنوان مؤسس حوزه علمیه رسالت کابل، مشغول تدریس سطوح عالیه و خارج اصول می‌باشد و در کارنامه خود سابقه ریاست کمیسیون امنیت در شورای عالی قضائی افغانستان و مشاور عالی ریاست جمهوری را داراست.
فعالیت‌ها
فعالیت‌های صورت‌گرفته از سوی شورای علمای شیعه افغانستان، عبارتند از: تلاش برای رسمیت بخشیدن به قانون فقه جعفری در قانون اساسی مصوب 1382 افغانستان، وارد کردن احکام و اعتقادات شیعه در نظام آموزشی افغانستان، تصویب قانون احوال شخصیه بر اساس فقه شیعه در سال ۱۳۸۸ش و بنیانگذاری شورای اخوت اسلامی میان شیعیان و اهل سنت.
همچنین این شورا با انتشار بیانیه‌هایی، درباره برخی رویدادهای سیاسی و اجتماعی افغانستان اظهار نظر کرده است. شورای علما در ثور (اردیبهشت) ۱۳۹۷ش از مردم افغانستان بخصوص شیعیان خواست که در ثبت‌نام برای رای‌گیری انتخابات پارلمان افغانستان تا زمان تامین شدن امنیت عمومی توسط حکومت، شرکت نکنند. این شورا حکومت سابق افغانستان (به‌ریاست محمداشرف غنی) را به کوتاهی در ایجاد امنیت برای مشارکت مردم متهم کرد.
انگیزه‌ها و اهداف
اهداف شورای علمای شیعه افغانستان، بنابر آنچه در ماده پنجم اساسنامه آن آمده، عبارت است از:
منسجم ساختن علمای شیعه افغانی
تقویت مراکز فرهنگی و تبلیغی و افزایش سطح فکری مردم
ارشاد بهتر و صحیح‌تر مردم در زمینه‌های اعتقادی، علمی، شریعت و مکارم اخلاقی
معرفی مرجع معتبر تقلید برای جلوگیری از تشتت در تقلید مکلفان
ایجاد رابطه و تماس با مراکز علمی، دینی و علوم انسانی
تلاش برای تقریب بین پیروان مذاهب اسلامی
تلاش برای اقناع مقامات ذی‌صلاح برای رسمیت فقه شیعه برای اهل تشیع در حقوق مدنی
نظارت و تولیت و کنترل بر ساخت، اداره و فعالیت مساجد، مدارس دینی و موقوفات شیعیان
اساسنامه
اساسنامه شورای علمای شیعه افغانستان در سه فصل و ۴۹ ماده تنظیم شده است. بر این اساس، شورای علمای شیعه افغانستانی، نهاد مستقل و غیروابسته به دولت و احزاب سیاسی است. همه علمای شیعه افغانستان که واجد شرایط باشند، می‌توانند در آن عضویت یابند. علاوه بر آن، منابع مالی شورای علما از جمع‌آوری زکات، سهم امام و کمک‌های تبرعی افراد خیّر و مؤسسات خیریه افغانی تأمین می‌شود.
بنابر اساسنامه شورای علمای شیعه افغانستان، در صورت انحلال شورا، اموال شورای علما در کابل به مدرسه علمیه خاتم‌النبیین و در شهرهای دیگر به مدارس دینی همان شهرها داده می‌شود. مقر اصلی شورای علمای شیعه افغانستان، شهر کابل است و در مواقع خاص، شورای اجرایی می‌تواند موقتاً تصمیم دیگری بگیرد.
ساختار
شورای علمای شیعه افغانستان دارای مجمع عمومی، شورای اجرایی، نمایندگی‌های شورا در حوزه‌های علمیه خارج از کشور و همچنین مراکز نمایندگی در شهرهای دیگر افغانستان است. شورای علمای شیعه افغانستان، ۶۵ نمایندگی و حدود دو هزار عضو در سراسر افغانستان دارد.
شورای اجرایی شورای علما دارای بخش‌های مختلفی است؛ از جمله بخش‌های فرهنگی و تبلیغات، بخش حوزه‌های علمیه، تحقیقات علمی، تقریب پیروان مذاهب اسلامی، زنان حوزوی، مناطق محروم، و همچنین شورای صلح و حل‌اختلاف.
