پرسش :
چرا به مختار ثقفی، کذاب می گفتند؟
پاسخ :
از آنجا که مختار ثقفی ضربات زیادی بر پیکر اموی ها وارد کرد و زبیری ها را نیز مورد حمله قرار داد، آن ها کوشیدند تا انواع و اقسام اتهامات را به او نسبت دهند.
اتهاماتی چون: ادعای نبوت برای خودش! ادعای مهدویت برای ابن حنفیه و تأسیس فرقه کیسانیه و شایع تر از همه نسبت دادن لقب «کذاب» به مختار است که در تمام متون بدان اشاره شده است. اغلب این نسبت ها، بعد از مرگ مختار به او نسبت داده شده است. (1)
به باور ما به فرض که مختار اشتباهاتی داشته باشد، باید دانست، مهم ترین عامل برای متهم کردن او ضرباتی است که او بر پیکر امویان و زبیریان وارد کرده است. هنگامی که خبر کشته شدن مختار به مکه رسید، ابن زبیر خبر را چنین به ابن عباس داد:
«الم یبلغک قتل الکذاب؟ آیا خبر کشته شدن کذاب به تو نرسیده است؟»
ابن عباس گفت: کذاب کیست؟ ابن زبیر گفت: مختار است. گویا تو کراهت داری که او را کذاب خطاب کنی، ابن عباس گفت: «ذلک رجل قتل قتلتنا و طلب بدمائنا و شفی صدورنا و لیس جزاءه منا الشتم و الشماته؛(2) او کسی است که قاتلان ما را کشته، انتقام خون ما را گرفته، دل های ما را تسکین داده و پاداش چنین کسی از سوی ما این نیست که او را دشنام دهیم».
بار دیگر وقتی که پیش او ذکری از مختار به میان آمد، ابن عباس گفت: «صلی علیه کرام الکاتبون». (3)
گفته شده است که: ابن عباس و ابن حنفیه و حتی ابن عمر هدایای مختار را میپذیرفتند. (4)
زمانی که سر عبیدالله را به مدینه نزد علی بن الحسین(علیه السلام)آوردند، گفته اند: «لم یبق من بنی هاشم احد الا قام بخطبه فی الثناء علی المختار و الدعاء له و جمیل القول فیه». (5)
نیز از امام باقر(علیه السلام) روایت شده است:
«لا تسبوا المختار، فانه قتل قتلتنا و طلب ثارنا، و زوج ارامنا و قسم فینا المال علی العسره؛ (6) او را دشنام ندهید. او قاتلین کشتههای ما را کشته، انتقام ما را گرفته، یتیمان ما را شوهر داده و در وقت عسرت به ما کمک مالی کرده است.»
پی نوشت ها:
1. انساب الأشراف، بلاذرى، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلى، بیروت، دار الفکر، ط الأولى، 1417ق. ج6، ص:446.
2. همان، ج3، ص 287.
3. همان ، ج6، ص 446.
4. الطبقات الکبرى، محمد بن سعد، تحقیق محمد عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، ط الأولى، 1410ق. ج5، ص 74.
5. معجم رجال الحدیث ،خویی، ج 18، ص 95.
6.بحارالانوار، علامه مجلسی، ناشر اسلامیه. ج45ص351.
