الف: د ليکوال په اړه: استاد احمد حسين يعقوب د اردن د هېواد اوسېدونکى دی، چې پر
۱۹۳۹ز ( ۱۳۱۸ل) د اردن په جرش ولايت کې زيږېدلى دى. د (العتيبة) د مشهور ټبر له يوه خېله دى، چې اوس هم په اردن، حجاز او نورو هېوادونو کې مېشت دي.
استاد يعقوب د (عمان) په پوهنتون کې د ماسترۍ زده کړې کړې دي.
د اردن په عدليه چارو کې پر وکالت بوخت دى او څه له پاسه شلو کالو راهيسې د اسلام په عقيدتي او تاريخي مسايلو کې په څېړنه بوخت دى، چې کتابونه يې دادى: النظام السياسي فى الاسلام، نظرية عدالة الصحابه او مرتکزات الفکر السياسي.
دا کتاب، چې لولئ د نظرية عدالة الصحابه، ژباړه ده، چې په فارسي (محمد قاضى زاده) او (مالک محمودى) په جلا جلا ډول ژباړلی دى او موږ له دواړو ژباړو ځنې په گټنې پښتو ته را اړولى دى.
ب – ددې کتاب ځانگړې دادي:
– ۱دې کتاب له بيخه د جاهلي نظام او اسلامي نظام توپيرونه څرگند کړي.
– ۲د مسلمانانو ترمنځ د اختلاف آريز ټکي يې شنني دي.
– ۳پخپله ليکوال سني مذهبه دى؛ خو پکې يې د حقوقو له اړخه مسايل ارزولي او چې څه يې د پوهېدونو له مخې پرحق وو، ويلي يې دي.
– ۴په اسلامي نړۍ کې د وحدت د منځ ته راتگ لپاره په ديني مدارسو او د پوهنځيو په نصاب
کې شاملول د دغسې کتابونو يو اړين چار دى؛ نو ځکه موږ د پوهنې او لوړو تحصيلاتو له وزارتونو غواړو، چې وړانديز مو په پاام کې ونيسى.
– ۵کره کتنه يو بنسټيز عملي چار دى، داچې له حقوقي پلوه په پښتو ژبه کې داسې کتاب کتاب نشته؛ نو ځکه د حقوقي مسالو د څېړنې زده کړيالانو ته بې گټې نه دى
عدالت صحابه نظریه اکثر اهل سنت مبنی بر عدالت و اهل بهشت بودن همه صحابه پیامبر است. بر اساس این نظریه، نقد و اعتراض بر صحابه جایز نیست و روایات آنان بدون جرح و تعدیل پذیرفته میشود. عالمان شیعه و گروهی از عالمان اهل سنت، صحابه پیامبر(ص) را مانند بقیه مسلمانان دانسته و نظریه عدالت صحابه را رد میکنند.
موافقان عدالت صحابه، به آیاتی از قرآن و نیز روایاتی از پیامبر استدلال کردهاند که از جمله آنها، آيه رضوان است که از رضایت خدا از صحابه سخن گفته است. در مقابل مخالفان این آیات را فقط به صحابهای اختصاص دادهاند که در بیعت رضوان حضور داشته و پس از آن نیز بر عهد و پیمان خود استوار ماندند. همچنین از نظر مخالفان، نظریه عدالت صحابه با آیاتی از قرآن که از وجود منافقانی در میان اصحاب پیامبر خبر میدهد، سازگار نیست. در نقد نظریه عدالت صحابه، به عملکرد و رفتارهای خلاف عدالت برخی از صحابه مانند ارتداد، شُرب خمر، سَبّ علی، قتل مسلمانان و لشکرکشی در برابر هم نیز استناد شده است.
برخی از محققان شیعی، معتقدند نظریه عدالت صحابه با اهدافی همچون توجیه خلافت خلفای سهگانه و مشروعیتبخشی به سلطنت معاویة بن ابیسفیان مطرح شده است. تأسیس نظریه اجتهاد صحابی، اختلاف میان مسلمانان، مرجعیتدهی به فهم صحابه از قرآن و سنت، حجیتبخشی به قول و سیره صحابه و پذیرش احادیث نقلشده از آنان بدون اعمال قواعد جرح و تعدیل از پیامدهای این نظریه دانسته شده است.
