سی و پنج عالم از عالمان تأثیرگذار افغانستان در سده اخیرعنوان کتابی است که در آن سرگذشتنامه و شرح حال سی و پنج نفر از عالمان تأثیرگذار افغانستان در سده اخیر گرد هم آمده است. نویسنده کتاب آقای سید محمد عارف موسوی نژاد از طلاب دوره دکتری تاریخ تمدن اسلامی جامعه المصطفی العالمیه است. در کارنامه علمی وی تعداد زیادی فهرست نسخ خطی، بازنویسی و احیاء اسناد، تصحیح متون و … به چشم می خورد که نشان از تلاش های علمی آقای موسوی نژاد دارد.
مؤلف در مقدمه درباره دشواری این کار چنین می نویسد: این کار به دلایلی سخت می نمود. یکی اینکه نگارنده این سطور در این زمینه کاری انجام نداده بود.دلیل دوم اینکه راجع به افغانستان منبع اندک است و مشاهیر و بزرگان این مرز و بوم ناشناخته مانده اند. سوم اینکه زمان کافی برای این کار در اختیار نبود. ابتدا تصمیم بر آن بود که صد تن از عالمان و بزرگان افغانستان در این اثر معرفی شود و سعی هم براین بود که افرادی که تاکنون در جایی معرفی نشده و گمنام مانده اند، شناسانده شوند. لیستی از افراد نیز تهیه شد، اما … .”
همان طور که ذکر شد، در این اثر سرگذشتنامه 35 نفر از عالمان افغانی آورده شده است. به عبارت دیگر این اثر از 35 بخش مجزا تشکیل شده است. در هر بخش ابتدا تصویری از عالم آورده شده، سپس نام خانوادگی، نام، سال تولد و وفات )چنانچه عالم از دنیا رفته باشد(، محل تولد و وفات ذکر شده است. سپس شرح حال عالم در چند صفحه نقل شده و نویسنده سعی کرده که سرگذشتنامه را بخش بندی کند تا مطالعه آن آسان تر شود. برای مثال تحصیلات، آثار، مهاجرت به ایران، فعالیت های علمی، فرهنگی، اجتماعی و … بخش های مختلف هر سرگذشتنامه را تشکیل می دهند. در نهایت نیز منابع مورد استفاده در هر بخش و تصاویر مختلفی از علما، اجازه نامه های ایشان، تقریظ علما و مراجع بزرگ بر آثار آنها و … آورده شده است.
اسامی سی و پنج عالمی که در این اثر شرح حال آنها عرضه شده عبارت است از: سیدحسن احمد ینژاد بلخی، سیدعلی بابااحمدی، سیدمحمدعلی احمدی، محمدامین افشار، محمدعلی انصاری مالستانی، محمدامین براتی، سیداسماعیل بلخی، سیدمحمدعیسی جوادی غزنوی، میرسیدعلی حجت، سیدحسین حسینی، حسین حیدربیگی، سرور دانش، علی جمعه رضایی، حیدرقلی سردار کابلی، حسین شفایی، احمدعلی صادقی، محمدهاشم صالحی ترکمنی، سیدموسی صدر، عبدالحکیم ضیاء شیرداغی، سیدمحمد علم الهدی نقوی کابلی، سیدحیدر علو ینژاد بلخی، سیدابوالحسن فاضل بهسودی، محمداسحاق فیاض، سیدفض لالله قدسی، محمدآصف محسنی، عزیزالله محقق غزنوی، قربانعلی محقق کابلی، محمدعلی مدرس افغانستانی، حیدرعلی مدرسی بهسودی، سیدمحمدحسن مرتضوی بلخایی، عبدالعلی مزاری، امان الله میرزایی، سیدمحسن موسوی، سیدمحمدسرور واعظ بهسودی و سیدحسین هاشمی ارزگانی.
اثر حاضر به مناسبت برگزاری همایش بین المللی میراث مشترک ایران و عراق و به سفارش دبیرخانه همایش تألیف و توسط نشر مجمع ذخائر اسلامی در قم منتشر شده است.
