آیه الله سید علی بهشتی در ۱۳۰۸ ش در خانواده‌ای روحانی در روستای «سنگ تخت ورس» از توابع بامیان به دنیا آمد. تحصیلات خود را نزد پدرش آغاز کرد و مقدمات را از پدر و شیخ ابراهیم عالمی و شیخ محمدعلی دایکمندی آموخت و برای ادامه تحصیل به «یکاولنگ» رفت و حدود شش سال از درس شیخ موسی کلانی استفاده کرد و جزو شاگردان مقرب و خاص او در آمد.
سیدعلی در ۱۳۳۴ وارد حوزه علمیه نجف اشرف شد و پس از تکمیل سطوح عالی در دروس خارج فقه حضرات آیات: سید محسن حکیم و سید محمود شاهرودی و خارج اصول آیت‌الله خویی شرکت کرد و در کنار آنها، تفسیر، حکمت و هیات را فرا گرفت و خود نیز به تدریس پرداخت. در ۱۳۴۱ به کشورش بازگشت و در زادگاهش ساکن شد و با همکاری برخی از نیکوکاران محل، مدارس علمیه‌ای بنا کرد و به تدریس طلاب پرداخت.
فعالیت‌های علمی و فرهنگی
آیه الله بهشتی، در سال ۱۳۴۱ش به افغانستان بازگشت و در زادگاه خود روستای سنگ‌تخت ورس ساکن شد. او مدرسه علمیه‌ای با همیاری نیکوکاران ساخت و به آموزش علوم دینی پرداخت. مدرسه دیگری که به او نسبت داده شده، مدرسه علمیه باقریه در سراب بامیان است که به توصیه شیخ باقر سرابی بنا نهاده شد.
وی با تدریس علوم اسلامی و تربیت طلاب و مبلغان مذهبی و حل و فصل اختلافات مردم، نفوذ گسترده‌ای در میان مردم به دست آورد.
فعالیت‌های سیاسی
از جمله کارهای سیاسی بهشتی می‌توان به مبارزه با دولت کمونیستی و ریاست شورای اتفاق اشاره کرد:
مبارزه با دولت کمونیستی: با روی کار آمدن دولت کمونیستی در افغانستان در سال ۱۳۵۷ش، بهشتی از رهبران جهاد و مبارزه بود. او به کمک مردم توانست ورس را از سلطه دولت مرکزی آزاد کند و همچنین به مردم دیگر مناطق هزاره‌جات هم برای خروج از تسلط دولت کمونیستی یاری رساند.
ریاست بر شورای اتفاق: پس از آنکه مردم هزاره‌جات خود را از سلطه دولت کمونیستی خارج کردند، در شهریور ۱۳۵۸ش، نمایندگان ۴۲ ناحیه در ورس اجتماع کردند و شورای انقلابی اتفاق اسلامی افغانستان را تشکیل دادند. نمایندگان طوایف سنی‌مذهب ولایت غور هم در این شورا حضور داشتند. مالکان، عالمان و جوانان درس‌خوانده عضو این شورا بودند و آیه الله بهشتی را به عنوان رئیس برگزیدند و توانستند هزاره‌جات را به طور منظم اداره کنند و حکومت خودمختار تشکیل دهند.
او در سال ۱۳۶۳ش پس از شدت گرفتن درگیری شورای اتفاق با گروه‌های شیعه رقیب، به منطقه ناوور از توابع غزنین پناهنده شد. دولت محلی شورای اتفاق به رغم موفقیت در اداره هزاره‌جات، تنها تا سال ۱۳۶۴ش دوام یافت. با این حال شورای انقلابی اتفاق اسلامی افغانستان، به عنوان یک حزب سیاسی، باقی ماند و در سال ۱۳۶۸ش و در پی تشکیل حزب وحدت اسلامی، به این حزب پیوست.
آثار و تالیفات
از آیه الله بهشتی کتاب‌ها و آثاری در دست است، از جمله:
تقریرات درس خارج فقه سید محسن حکیم
تقریرات درس خارج اصول فقه سید ابوالقاسم خویی
تقریرات درس خارج فقه سید محمود شاهرودی
الارجوزة فی اصول الفقه
نوشته‌ها و یادداشت‌هایی در شرح رسائل، قوانین و شرح منظومه
تجربه و مبارزه
اخلاق
آیه الله بهشتی سرانجام در میزان 1375 داعی حق را لبیک گفت و در زادگاه خود به خاک سپرده شد.
یک پاسخ
سلام عرض ادب و احترام بادرود فراوان بر شهدای راه آزادی ببخشید در باره حاج شیخ محسن قربانی که همیشه در کنار آیت الله بهشتی بود اطلاعات ندارید