با عقبنشینی آب سد یوسفاِلی در استان آرتوین، مسجدی از روستای قدیمی چلتیکدوزو(گوچک) نمایان شد و یک ماجراجوی ترک با کایاک وارد آن شد تا تصویری کمنظیر از تاریخِ فرورفته در آب را ثبت کند.
به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از ینی شفق، در یک مستندنگاری دیداری خیرهکننده از چشماندازی که زیر سایه یک پروژه بزرگ زیرساختی دگرگون شده، مسجدی که سالها زیر آب در شمالشرق ترکیه پنهان مانده بود، اینروزها بار دیگر به چشم آمده است. این مسجد که در روستای قدیمی چلتیکدوزو (گوچک) در استان آرتوین قرار داشت، پس از کاهش سطح آب مخزن سد یوسفاِلی، بخشی از خود را نمایان کرد.
سرهات اینجه، شناگر حرفهای و تصویرساز، با یک کایاک از پنجره مسجد وارد شد و فضای داخلی غرقآب آن را به تصویر کشید؛ اقدامی که بخشی از آرشیو او درباره جوامعی است که بهدلیل ساخت سد جابهجا شدند.
اینجه یک پروژه شخصی را برای مستندسازی مناطق به زیر آبرفته سد یوسفاِلی که از سال ۲۰۲۲ آبگیری آن آغاز شده، شروع کرده است. با تغییر سطح آب سد، بقایای بخش قدیمی یوسفاِلی و هفت روستای پیرامون آن گاهبهگاه از آب سر برمیآورند.
اینجه با شنا و غواصی در میان خیابانها و خانههای متروک، تصاویر ویدئویی ثبت و در شبکههای اجتماعی منتشر میکند. ورود اخیر او به داخل مسجد، نخستین تصاویر نزدیک از این مکان مذهبیِ غرقشده را به ثبت رسانده و روایتی تأثربرانگیز از گذشتهای نزدیک ارائه میدهد.
او در توضیح انگیزه خود میگوید: میخواستم نسلهای بعدی بدانند این داستان چگونه رقم خورد.
ابعاد پروژه عظیم سد یوسفاِلی
سد یوسفاِلی بر رودخانه چوروه، یکی از بزرگترین پروژههای ملی ترکیه است. این سد با ارتفاع سازهای ۲۷۵ متر، بلندترین سد کشور و پنجمین سد بلند جهان بهشمار میرود. هرچند این پروژه گامی مهم در مسیر استقلال انرژی و توسعه تولید برق تجدیدپذیر در ترکیه است، اما ساخت آن جابهجایی کامل شهر یوسفاِلی به یک سکونتگاه مدرن را ضروری کرد. مرکز قدیم شهر و روستاهای اطراف اکنون زیر آبهای مخزن قرار گرفتهاند؛ واقعیتی که در بسیاری از پروژههای بزرگ سدسازی جهان به عنوان بهای توسعه شناخته میشود.
حفظ خاطره در گذر توسعه
کار اینجه، بُعد انسانی و فرهنگیِ توسعه در مقیاس بزرگ را برجسته میکند. او با ثبت تصاویر از خانهها و اکنون از مسجد، میکوشد یاد و خاطره ملموسِ جامعهای را حفظ کند که روزگاری در این دره زندگی میکردند. ویدئوهای او همچون یادمانی دیجیتال عمل میکند تا تاریخ این منطقه در دل آبها گم نشود.
این مستندسازی، نگاهی متفاوت به روند نوسازی سریع ترکیه ارائه میدهد؛ نگاهی که روایت توسعه ملی را با داستانها و میراث مردمی که تحت تأثیر این دگرگونی قرار گرفتهاند، در توازن قرار میدهد.
