به زبان اکنون تاثیر حرکت اصلاحی در آرای تفسیری محمد عبده تطور تفسیر در هردوره نشان میدهد که اندیشهها و رفتارهای فکری و اجتماعی مردم در چه سطحی از تعالی یا پسرفت قرار دارد و اساسا این تطور،جهت فکری اندیشمندان آن دوره را معلوم میکند چرا که قرآن،در نگرشی اسلامی و دینی،ترسیم کننده چهارچوب بینش مسلمانان درباره مسائلی چون هستی و موضعگیریهای سیاسی،اجتماعی و اخلاقی است. 51 کاستن از رتبه تفسیر نقلی قائلان به روش عقلی-اجتماعی(پس از این خواهیم گفت که عبده نیز در شمار همین افراد است)استفاده از سنت،روایات اصحاب و اقوال تابعین را در تفسیر قرآن چندان از لحاظ سندی مطمئن نمیدانند و به همین دلیل ارج چندانی به آن نمینهند؛مثلا رشید رضا که از شاگردان بیواسطه و از معتقدان به روش تفسیری عبده است بر این باور است که اقوال صحابه و تابعین، تنها برای شناخت معانی لغوی کلمات قرآن حجت است. بیشتر عالمان اهل سنت،تمام اصحاب را عادل میدانند ولی رشید رضا معتقد است که بدون تردید در میان اصحاب،افراد منافق نیز بودهاند7 در باب تنزل جایگاه تفسیر نقلی از دیدگاه عبده و قائلان به روش عقلی-اجتماعی در تفسیر قرآن چند نکته دیگر را یادآوری میکنیم. 9 رشید رضا که املای تقریرات تفسیری استادش-عبده-را برعهده داشته است، در جایی حتی روایات مربوط به شأن نزول را -هرچند از حیث سند صحیح باشد-مخدوش میداند و توصیه میکند که برای فهم درست و به دور از تکلف برخی آیات،بهتر است به خود قرآن مراجعت کنیم نه به اینگونه روایات.
