بر اساس پژوهش حاضر که با روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است, روایاتی تعرب بعد از هجرت را نکوهش می کنند, زیرا محیط زندگی در تربیت انسان موثر است, شاخص های تعرب پس از هجرت عبارتند از: فاصله گرفتن از علم آموزی, تغییر سبک زندگی اسلامی, ترک کار خوبی که فرد مدتی آن را انجام داده, تضعیف باورهای دینی و اخلاقی, عدم توانایی بر انجام شعایر خداوند, نداشتن خانواده در سرزمین کفر و ایمن نبودن بر جان خود در سرزمین کفر. شاخص های مزبور نشان می دهند که هجرت از سرزمین اسلام به بلاد کفر به خودی خود ممنوع نیست, بلکه بستگی به آن دارد که هجرت موجب تضعیف باورهای دینی فرد و فاصله گرفتن وی از سبک زندگی اسلامی شود. برخی از شاخص های تعرب پس از هجرت, همچون فاصله گرفتن از دانش اندوزی و مانند آن نشان می دهند که مسلمان در هرجا که سکونت دارد, باید به دستورات دین عمل کند و آگاهی خود را افزایش دهد, زیرا افزایش آگاهی و عمل به دستورات دینی در تربیت و رفتار مناسب وی موثر است. شاخصه های نداشتن خانواده در سرزمین کفر و مانند آن نشان می دهند که خانواده, امنیت, انجام پیوسته کارهای خوب و مانند آنها نیز در تربیت مناسب فرد تاثیر دارند. استناد فقهاء به روایات تعرب پس از هجرت در مواردی: همچون لزوم تبعید نشدن مجرم به بلاد کفر و مانند آن, بر نقش این روایات در تربیت انسان دلالت دارد.




