هدايت و سعادت انسانها، بدون ترديد در گرو فهم و عمل به دستورهاى روح بخش قرآن و فرامين مفسران واقعى كلام وحى، يعنى امامان معصوم(عهم) است كه براى فهم كلام وحى، ابتدا بايد زبان آن را فهميد.
زبان قرآن، عربى است: ( إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ قُرآناً عَرَبِيّاً ) و بديهى است براى آشنايى با اين زبان، شناخت كلمات عربى و كيفيت ارتباط آنها با يكديگر بسيار مهم است.
علمى كه ما را در فهم ساختمان و معانى كلمات و ارتباط آنها با يكديگر كمك مى كند، علم «صرف و نحو» است.
كتاب حاضر، حلقه اوّل از حلقه هاى سهگانه مباحث صرفى در مجموعه «آشنايى با زبان قرآن» است كه نقشى پايهاى براى دو مرحله بعد (صرف متوسط و عالى) و جنبه مقدماتى براى مباحث نحوى و بلاغى دارد.
در اين كتاب، سعى شده است يك دوره كامل مباحث مقدماتى صرف در قالب بیست و نه درس و سه بخشِ کلیات، فعل و اسم ارائه شود كه در بخش کلیات، تصويرى جامع و اجمالى از علم صرف و در دو بخش ديگر، توضيح و تفصيل آن آمده است.
مباحث، به گونهاى تنظيم شده كه در هر جلسه درسى (با زمان ۵۰ دقيقه) يك درس قابل ارائه است؛ البته بعضى از درسها مانند فعل مضارع، بخشى از معتلات، ضماير و … به جهت اهميت يا حجم بيشتر آنها، مى تواند در دو جلسه تدريس شود.
ويژگى هاى كتاب حاضر با توجه به مقدماتى بودن آن عبارتاند از:
۱ . سعى شده است مباحث با سهولت و روانى ارائه گردد؛ به طورى كه استادان محترم بهراحتى مى توانند مجموع مباحث هر درس را آموزش دهند.
۲ . مباحث كتاب با ترتيب منطقى و به صورت دسته بندى، بههمراه جدولها و نمودارهاى مناسب تنظيم شده است.
۳ . در پايان هر يك از بخشهاى فعل و اسم، بر تجزيه كلمات قرآنى تأكيد و محصلان با روش تجزيه جدولى آشنا مى شوند.
۴ . در اين كتاب، از دهها آيه و روايت با مضمون هاى بلند به عنوان تمرين استفاده شده تا صرف پژوه، علاوه بر آشنايى با زبان قرآن و سنت در خلال فراگيرى قواعد صرفى، با واژهها، مضامين و محتواى آيات و روايات انس بگيرد
و همگام با آموختن صرف، قرآن و حديث را نيز بياموزد.
نكته و يادآورى
الف ــ با توجه به تأثير شگرف و اهميت پيش مطالعه، قبل از حضور در كلاس و انجام مباحثه و بحث طرفينى روى درسها، ضرورى است كه صرفپژوهان عزيز به دو امر مذكور توجه خاص داشته، استادان محترم نيز از هرگونه راهنمايى و تشويق آنان دريغ نورزند.
ب ــ بر كسى پوشيده نيست كه تمرين و مرور مباحث، نقش اساسى در فراگيرى هر زبان از جمله عربى دارد؛ به همين دلیل، بدون حل كامل پرسش و تمرين هر درس، هيچگاه نبايد به درس بعد پرداخت. در پايان هر يك از بخشهاى سهگانه كتاب، مناسب است استادان محترم با اختصاص حداقل يك جلسه به مرور درسها، پرسشها و تمرينهاى حل شده بپردازند.
ج ــ از آنجا كه هدف نهايى از مباحث صرفى، آشنايى با منابع و متون دينى و فهم دستورهاى روح بخش اسلام است و غرض از اين فهم، عمل به مقتضاى بلند آنهاست، شايسته است استادان محترم، ضمن توضيح و تبيين نكات اعتقادى، اخلاقى و تربيتى، دانشپژوهان را به عمل به مضامين آنها تشويق كنند.
