اسلام و تنظیم خانواده، نوشته قرآن‌پژوه معاصر، سید محمدعلى ایازى (متولد 1333ش)، پژوهشی در موضوع کنترل جمعیت و پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با پیش‌گیری از تولید نسل است. این کتاب در دهه هفتاد شمسی در دوره ایران دوران سازندگی نوشته شده است.
نویسنده با تأکید بر اینکه: هدف از این کتاب، بررسى موضوع تنظیم خانواده با توجه به جنبه‌هاى فردى و اجتماعى آن از دیدگاه اسلام است، افزوده است: بنابراین اگر مسئولیت‌هاى مردم و دولت و تشویق حکومت براى تنظیم خانواده مطرح شده است، در همین محدوده قابل توجیه است. به این معنا که تنظیم خانواده بر اساس مصالح خانواده‌ها و موقعیت اجتماعى و اقتصادى و تربیتى و آموزشى آن‌ها مطرح شده است، ولذا هرگز توصیه‌اى به اجبار یا تعیین حدى مشخص از تعداد فرزندان نشده است.
بخش های کتاب:
- مبانی تنظیم خانواده. نویسنده در این بخش به این نتیجه رسیده است: تنظیم خانواده، نه‌تنها در عصر کنونى جایز و مباح است، بلکه به دلیل شرایط اقتصادى و اجتماعى و فرهنگى براى خانواده و جامعه یک ضرورت است؛ ضرورتى که حدود آن را امکانات ملى و توان خانواده تعیین مى‌کند.
- شبهات مخالفین تنظیم خانواده.
- اصل تکثیر نسل.
- مناقشه در جواز عزل.
- تنظیم خانواده و رزاقیت خدا.
- استعماری بودن تنظیم خانواده.
- تنظیم خانواده و مسئله ضرورت.
- اشاره به برخی شبهات دیگر.
- احکام فقهی تنظیم خانواده.
- فتوای امام خمینی.
- فتوای محمدعلى اراکى.
- فتوای حسینعلى منتظرى.
نویسنده، بعد از نقل فتاوای مذکور نتیجه‌گیری کرده است که عقیم کردن موقت، اگر متوقف بر فعل حرامى نباشد، که در واقع نوعى تنظیم خانواده است، از نظر مراجع تقلید هم بدون اشکال است.
