چکیده
زبان و ادب فارسی رشد و گسترشی چشمگیر در فرهنگ و تمدن اسلامی داشته است. این در درجه نخست مرهون تأثیری است که قرآن کریم بر اندیشه دانشمندان، متفکران، ادیبان، شاعران و دیگر گروه‌های جامعه داشته است. قرآن مجید شاعران، هنرمندان و نویسندگان فارسی را در دو سطح شکلی و محتوایی تحت تأثیر خود قرار داده است. پژوهش‌های گسترده درباره تأثیر قرآن در آثار ادبی نشان می‌دهد که عبارات و اشارات شاعران به محتوای تاریخی، کلامی، دینی، اخلاقی و فکری قرآن از یک‌سو و کاربرد تصاویر قرآنی، آرایه‌های لفظی و معنوی و نیز ساختار متنی قرآن از سوی دیگر بسیار عمیق و گسترده است. آنچه در این مقاله موردبررسی قرارگرفته است، تأثیر قرآن بر شکل‌گیری زیرگونه‌های ادبیِ کهن در نسخه‌های خطی جنگ‌هایی است که شاعران شیعی سروده‌اند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که شاعران به‌ویژه شاعران شیعی در شکل دادن و سرودن این زیرگونه‌ها و یا گونه‌های فرعی تا چه حد متأثر از شکل و محتوای آیات قرآنی بوده‌اند. بعضی ازاین‌گونه‌ها مانند «بسم‌الله نامه» اختصاص به شعر شیعی ندارد و در شعر دیگر شاعران مسلمان نیز یافت می‌شود. برخی دیگر ازاین‌گونه‌ها مانند «سلام نامه»، «صلوات نامه» و «لعن نامه» تنها در حوزه ادبیات شیعی شکل‌گرفته‌اند و برای نخستین بار در این مقاله معرفی و مورد تحلیل قرارگرفته‌اند.
کلیدواژه‌ها
گونه‌های ادبی، شعر شیعی، ادبیات فارسی، قرآن کریم
