پرسش:
مگر وجود اهل بیت و حضرت زهرا سلام الله علیهما، به شکل وجودهای نورانی کامل و متعالی خلق نشده‌اند، پس چه فضیلتی در امور اختیاری ایشان وجود دارد؟
پاسخ:
دقت نمایید که اگر نتوانند شخصیت اهل عصمت و به ویژه حضرت زهراء علیهاالسلام را مخدوش و تخریب کنند، از این راه وارد می‌شوند که چون خداوند متعال آنان را نور و برتر آفریده، پس هیچ فضیلتی نداشتند!
اما، مگر چه کسی فضیلتی جز آن چه خداوند فاضل عطا نموده دارد؟! انسان هر کمالی که دارد و یا به دست می‌آورد، از فضل اوست؛ و چنین نیست که خداوند سبحان فضلیتی را نداده باشد و ندهد، و کسی بتواند آن را کسب نماید! حتی اگر کسی شبانه روز عبادت حقیقی و واقعی بنماید، باز هم نمی‌تواند خودش را حتی یک قدم پیش و بالا ببرد، بلکه این خداوند است که وجودش را ارتقا می‌بخشد و او را از ظلمات به سوی نور خارج می‌سازد: «اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ / البقره، 257».
الف – خداوند متعال، خالق، فیاض و ربّ می‌باشد؛ پس اوست که ابتدا به ساکن مخلوقات و تمامی بندگانش را از فضایل و نعمات خود بهره‌مند می‌سازد: «وَإِنَّ رَبَّكَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَشْكُرُونَ – و [بدان كه] پروردگارت بر مردمان داراى فضل است، ولى بيشترشان سپاس نمى‌گزارند / النّمل، 73»
ب – خداوند متعال در نظام آفرینش، هر چیزی و هر کسی را برای جایگاه و نقشی آفریده و در مرتبۀ وجودی و درجات خودش قرار داده است؛ و هر انسانی را [اعم از معصوم یا غیر معصوم] به اندازۀ داده‌هایش مکلف نموده است: «لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا مَا آتَاهَا – خداوند كسى را جز به اندازه‌اى كه به او داده است تكليف نمى‌كند / الطلاق، 7».
بنابراین، اگر خداوند سبحان به پیامبر و امامی و یا هر کسی نسبت به دیگری، رتبه، درجه و فضیلت بیشتری داده باشد، تکلیف او را بیشتر نموده است؛ نه این که در انجام مأموریت و تکلیف خود، اختیار و بالتبع امتیازی نداشته باشد. مگر توان، امکان و تکلیف پدر، مادر و فرزند یکیست؟ مگر تکلیف استاد و شاگرد و یا امام و امّت یکیست؟!
*- ابلیس لعین، خدا را می‌شناخت و به معاد هم اعتقاد داشت و آنقدر عبادت خالصانه کرده بود که به مقامات ملکوتی رسید؛ اما در یک امتحان، همه چیز را باخت، چرا که یک امر خدا، مغایر با تکبرش بود.
امیرالمؤمنین علیه السلام نیز به خداوند متعال و معادش معرفت و ایمان داشتند، اما به اندازۀ یک چشم بر هم زدن نیز شرک و غفلت نورزیدند.
ب – برخورداری از فضایل -که فقط خداوند منّان می‌تواند عطا نماید-، یک مقوله است، و شاکر بودن، حفظ آن فضایل، و تلاش برای رشد، کمال و قُرب بیشتر و یافتن ظرفیت بیشتر برای شمول فضایل بیشتر، یک مقولۀ دیگری است؛ و کارآیی اختیار، انتخاب و عمل، همین‌جاست.
اقامۀ نماز امر خدا و فضیلت او برای اهل نماز است؛ اما فرمود: اولاً باید مداومت داشته باشید: «الَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ / المعارج، 23»، و ثانیاً باید از این فضیلت بزرگ [سخن گفتن با خداوند سبحان] و آثارش محافظت نمایید: «وَ الَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ / المعارج، 34».
بنابراین، امتیاز آدمی، در چگونگی شناخت، باور و تلاش اختیاری برای حفظ و افزایش فضایل [مراتب وجود و قرب بیشتر] می‌باشد که همه اختیاری است.
خدا هر چه به اهل عصمت علیهم السلام داده، به دیگران نیز داده است
مراتب وجودی به تناسب نقش و مأموریت در کارگاه و نظام هستی، متفاوت است؛ بنابراین میزان فضایل نیز متفاوت می‌باشد، چرا که هر کسی باید از امکان انجام نقش، مأموریت و تکالیف خود برخوردار باشد و مأموریت نبوت، رسالت، ولایت و امامت به ما داده نشده است؛ اما، هر چه خدا به ایشان عطا نموده، به ما نیز متناسب با ظرفیت وجودی، رتبه، جایگاه، نقش و مأموریت‌مان داده است.
- -روح همگان از عالم امر است «قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی/ الإسراء، 85»، یعنی بفرمان الهی خلق شده است – بدن همگان از خاک و سپس از نطفه خلق شده است: «هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ / غافر، 67» همه از نوع بشر هستند، حتی پیامبران: «قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ / الکهف، 110» و همه می‌میرند.
- -اگر گفتند: «خداوند متعال به آنان عصمت داده است»، بگویید: به ما و همگان نیز داده است، چرا که اگر عصمت خدا [نگهداری او] نباشد، نه کسی باقی می‌ماند و نه کسی هدایت می‌شود؛ و همگان راهی جهنم خواهند شد. «فَاللَّهُ خَيْرٌ حَافِظًا وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ»، یعنی همین نگهداری [عصمت].
«قُلْ مَنْ ذَا الَّذِي يَعْصِمُكُمْ مِنَ اللَّهِ إِنْ أَرَادَ بِكُمْ سُوءًا أَوْ أَرَادَ بِكُمْ رَحْمَةً وَلَا يَجِدُونَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا» (الأحزاب، 17)
– بگو: كيست آنكه شما را در برابر خدا مانع شود [حفظ کند]، اگر پيشامد ناگوارى برايتان اراده كند يا رحمتى برايتان اراده كند، و براى خويش در برابر خدا ولى و ياورى نيابند.
- -اگر گفتند: «خداوند متعال صلوات خود و فرشتگانش را شامل ایشان نموده است -إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ …/ الأحزاب، 56»؛ بگویید: ما را نیز عیناً مشمول چنین صلواتی نموده است:
«هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا» (الأحزاب، 43)
– او كسى است كه بر شما صلوات می‌آورد، و فرشتگان او (نيز)، تا شما را از ظلمات (جهل و شرك گناه) به سوى نور (ايمان و علم و تقوا) رهنمون گردد؛ او نسبت به مؤمنان همواره مهربان بوده است !
- -اگر گفتند: «خداوند متعال به پیامبرش وحی فرستاد و اهل عصمت را معادنوحی قرار داد»؛ بگویید: عین همان وحی را به ما نیز نازل نموده است، چنان که به نوع انسان فرمود:
«لَقَدْ أَنْزَلْنَا إِلَيْكُمْ كِتَابًا فِيهِ ذِكْرُكُمْ أَفَلَا تَعْقِلُونَ» (الأنبیاء، 10)
– ما بر شما كتابى نازل كرديم كه وسيلۀ تذكّر (و بيدارى) شما در آن است! آيا تعقل نمی‌کنید؟!
اگر گفتند: «خداوند متعال آنها را به تقوا مخصوص گردانیده»؛ بگویید: برای ما نیز چنین نموده است، چنان که خطاب به تمامی آحاد بشر (فرزندان آدم) فرمود:
«يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآتِكُمْ وَرِيشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَى ذَلِكَ خَيْرٌ ذَلِكَ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ» (الأعراف، 26)
– اى فرزندان آدم! لباسى براى شما فرستاديم كه اندام شما را مى‌پوشاند و مايۀ زينت شماست؛ اما لباس پرهيزگارى بهتر است! اينها (همه) از آيات خداست، تا متذكّر (نعمتهاى او) شوند!
- -اگر گفتند: «ما در معرض وسوسه‌های ابلیس لعین و سایر شیاطین جنّ و انس قرار داریم»، بگویید: آنها نیز از این خطر مستثنا نبودند، لذا خطاب به تمامی انسان‌ها فرمود که مراقب باشید، فریب نخورید و اجازه ندهید شیطان لباس تقوا را از شما بگیرد:
«يَا بَنِي آدَمَ لَا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطَانُ كَمَا أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ يَنْزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِيُرِيَهُمَا سَوْآتِهِمَا إِنَّهُ يَرَاكُمْ هُوَ وَقَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لَا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّيَاطِينَ أَوْلِيَاءَ لِلَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ» (الأعراف، 27)
– اى فرزندان آدم! شيطان شما را نفريبد، آن گونه كه پدر و مادر شما را از بهشت بيرون كرد، و لباسشان را از تنشان بيرون ساخت تا عورتشان (بدی‌هایشان) را به آنها نشان دهد! چه اينكه او و قبیله‌اش شما را مى‌بينند از جايى كه شما آنها را نمى‌بينيد؛ (امّا بدانيد)؛ ما شياطين را اولياى كسانى قرار داديم كه ايمان نمى‌آورند!
- ●●-بنابراین، کسی نگوید که چون خداوند متعال به اهل عصمت علیهم السلام فضیلت داده، پس بندگی، اخلاص و عبادات آنها فضیلت یا ارزشی ندارد! – و کسی گمان نکند که خودش می‌تواند به خودش فضیلت ببخشد – و بدانیم که ارزش، در همان شناخت فاضل و فضل او – مُنعم و نعمات او، و بندگی با اخلاص و عبادت او در وجوه گوناگونش و شاکر بودن می‌باشد که همه اختیاری است؛ چه برای اهل عصمت (ع) و چه برای دیگران.
