مردمسالاری دینی، مهمترین نظریه با دکترین پایه در اسلام سیاسی معاصر محسوب میشود که با پیروزی انقلاب اسلامی و شکلگیری نظام جمهوری اسلامی تدریجاً قوام یافته و در مسیر تکامل قرار گرفته است. مردمسالاری دینی در شرایطی وارد صحنه سیاسی جامعه اسلامی شد که میبایست از عهده رقابت با نظام دموکراسی لیبرال که رواج قابل توجهی در جهان پیدا کرده بود، برآید.
در نظام مردمسالاری دینی، هم جمهوریت و هم دینی بودن در یک رتبه و به نحو بسطی قرار گرفتهاند. مشروعیت حکومت به دینی بودن است و مقبولیت آن به مردمی بودن، دین هم در ساختار حکومت اعمال نظر میکند. اعمال حاکمیت دینی، از طریق نمایندگان دین که بعد از نبی و امام به طور رسمی به مردم معرفی میشوند، صورت میگیرد؛ براساس ادله عقلی و نقلی، فقیه جامعالشرایط بعد از وجود امام معصوم و در دوران غیبت، ولایت و سرپرستی امت را بر عهده دارد. روح حاکم بر ادله ولایت فقیه این است که فقیه باید توان حل مسئله و اداره کردن جامعه را داشته باشد.
درهمین رابطه کتاب «مردمسالاری دینی؛ بازخوانی، بسط و تکمیل» به کوشش دکتر ابراهیم عباسپور جمعآوری، تدوین و از سوی مرکز صدرا منتشر شده است. این کتاب حاصل نشستی تخصصی با همین عنوان و شامل مباحث ذیل است:
* زنجیره حیاتی نظام مردمسالاری دینی/ رضا غلامی
* بررسی و نقد نظریههای مشروعیت در نظام مردمسالاری دینی و تبیین مشروعیت اصالی ـ تبعی/ مهدی امیدی
* عیارسنجی مردمسالاری دینی در محک فلسفه سیاسی انقلاب اسلامی/ محسن مهاجرنیا
* منطق «مجتهد مدیر» در نظام مردمسالاری دینی/ محمداسماعیل عبداللهی
* سیمای عمومی دولت در نظریه مردمسالاری دینی (براساس نظریه بنیانگذار؛ امام خمینی)/ عبدالوهاب فراتی
* ارتباطات اجتماعی به عنوان رکن مردمسالاری دینی/ احمد اولیایی
* حرکت و ضد حرکت در مردمسالاری دینی/ ابراهیم برزگر
* خلأها و کاستیهای تئوریک مردمسالاری دینی/ محمدباقر خرمشاد
* مهار قدرت (بیرونی) در نظریه مردمسالاری دینی امام خمینی(ره)/ پرویز امینی
* الهیات مردمسالاری دینی/ نجف لک زایی
* نگاه تطبیقی به مسئله رفراندوم/ سیدمحمدرضا مرندی
* خطوط قرمز مردمسالاری دینی در اندیشه امام خمینی(ره)/ سید ابراهیم سرپرست سادات