مسجد جامع سلطان قابوس (Sultan Qaboos Grand Mosque) نمونه‌ای زیبا و در خور توجه از معماری اسلامی در شهر مسقط، پایتخت عمان است. معماری مسجد برگرفته از معماری‌های سبک اسلامی، خاورمیانه و عمان را با مشارکت هنرمندان نیشابوری از ایران است. این بنای مذهبی با مساحت مسجد حدود ۴۱۶,۰۰۰ متر‌مربع با ظرفیت ۲۰ هزار نمازگزار در سال ۲۰۰۱ افتتاح شد. این مسجد عربی با برخورداری از گنبدی با ۳۴ متر ارتفاع، بزرگترین فرش دستباف ایرانی، عظیم‌ترین لوستر کریستالی جهان و موزاییک‌های زیبا و رنگارنگ بزرگترین جاذبه گردشگری و تاریخی عمان است.
دستور ساخت این مسجد جامع زیبا توسط سلطان قابوس، پادشاه این کشور در سال ۲۰۰۱ صادر شد. یکی از مهم‌ترین جذابیت‌های غیر قابل انکار این مسجد، دسترنج هنرمندان ایرانی است. فرش دستباف ایرانی این مسجد ۱.۷۰۰.۰۰۰.۰۰۰ گره دارد و وزن آن ۲۴ تن است. از این فرش، به‌عنوان دومین فرش بزرگ جهان یاد می‌شود. همچنین لوستر بزرگ و باشکوه نمازخانه از دیگر نکات جالب توجه مسجد است.
در سال ۱۹۹۲، قابوس ابن سعید (Qaboos bin Said)، پادشاه وقت عمان، فرمانی برای ساخت یکی از بزرگترین مساجد خاورمیانه صادر کرد. پادشاه عمان وسواس خاصی برای این مسجد قائل بود. به همین منظور، در سال ۱۹۹۳ مسابقه‌ای بین‌المللی برای طراحی بنای مسجد ترتیب داد.
سلاطین دنیای معماری از سرتاسر دنیا در این مسابقه شرکت کردند تا در نهایت شرکت معماری بین‌المللی کاریلیون الاوی (Carillion Alawi) سربلند از این مسابقه بیرون آمد. طرح نهایی ساخت مسجد در سال ۱۹۹۴ زیر نظر این شرکت انگلیسی اجرا شد. ساخت این مسجد عظیم ۶ سال و ۷ ماه به طول انجامید.
جالب است بدانید برای ساخت این مسجد از ۳۰۰هزار تن سنگ هندی کمک گرفته شده. در سال ۲۰۰۱، قابوس ابن سعید، این مسجد باشکوه را به مناسبت جشن ۳۰سالگی پادشاهی‌اش افتتاح کرد.
ابعاد مسجد جامع سلطان قابوس
مصلی اصلی این مسجد مربعی با ابعاد ۷۴٫۴ در ۷۴٫۴ متر است. این مربع را طاقی با ارتفاع ۵۰ متر از سطح زمین فرا گرفته. مناره اصلی مسجد دقیقاً ۹۰ متر ارتفاع دارد. ۴ مناره دیگر با ارتفاع ۴۵٫۵ متر، مناره اصلی را در بر گرفته‌اند.
به لطف چنین فضای گسترده‌ای، ۶۵۰۰ نمازگزار مرد و ۷۵۰ نمازگزار زن در مصلی اصلی مسجد عبادت می‌کنند. محیط سنگ‌فرش بیرون مصلی نیز ۸هزار نمازگزار را در خود جای می‌دهد. در مجموع، با درنظرگرفتن راهروها و حیاط‌های بیرونی و داخلی می‌توان گفت مسجد جامع مسقط، فضای عبادت را برای ۲۰هزار نمازگزار مهیا می‌کند.
طراحی داخلی و خارجی مسجد جامع سلطان قابوس عمان
گنبد و مناره‌های باشکوه مسجد جامع مسقط از محله‌های دور این شهر به چشم میخورد. فضای بیرونی مسجد به زیبایی نورپردازی شده تا پس از غروب، نمایی عرفانی را پیش روی نمازگزاران قرار دهد. راهروی ورودی این مسجد ۳ طاق بسیار بلند دارد که با سنگ مرمر پوشیده شده‌اند. این طاق‌ها همگی در نهایت به مناره اصلی ختم می‌شوند.
از طراحی زیبای محیط بیرون مسجد که بگذرید، محو تماشای طراحی داخل مسجد خواهید شد. از آنجا که عظمت هر مسجدی را محراب آن مشخص می‌کند، طراحی محراب این مسجد به استاد سید محمدکاظم مظلوم‌زاده، از معماران شاخص هنر اسلامی واگذار شده است. به هر کجای مسجد که نگاهی بیندازید، جلوه‌گاهی از کاشی و موزاییک‌کاری‌های هنرمندان خاورمیانه‌ای به چشم میخورد.
بخش‌های مختلف مسجد جامع سلطان قابوس
کاملاً مشخص است مسجدی با ابعادی بیشتر از ۴۰۰هزار متر مربع، فقط محل نمازگزاری نیست. در این مسجد صحنی ویژه برای برگزاری سخنرانی‌های مذهبی وجود دارد. در کنار این صحن، با کتابخانه‌‌ای بزرگ روبه‌رو هستیم که یکی از کامل‌ترین کتابخانه‌های عمان است. نزدیک به ۲۰هزار جلد کتاب ارزشمند در این کتابخانه خودنمایی می‌کند.
ورودی اصلی مسجد سه قوس بلند دارد که در راستای خطوط تیره سنگ مرمر کف قرار گرفته و به مناره اصلی مسجد منتهی می‌شود. کل مسجد به شکل مستطیل بنا شده که در هر گوشه آن چهار مناره دیگر با ارتفاع 45 متر قرار دارد و 300 هزار تن ماسه سنگ در ساخت بنای مسجد به کار رفته است.
در معماری این مسجد از هنر معماری اسلامی استفاده شده و دارای گنبد، منبر، بوستان و فواره آب است. سالن اصلی نماز، سالن مخصوص بانوان، کتابخانه و سالن سخنرانی، چهار بخش اصلی این مسجد را تشکیل می‌دهند.
سلطان قابوس از معدود مساجد عمان است که غیرمسلمانان می‌توانند از شنبه تا پنج شنبه هرهفته و از ساعت 8 تا 11 صبح از این مکان فوق‌العاده زیبا به صورت رایگان دیدن کنند. البته باید قوانین ورود به این مکان را رعایت کنند، ورود کودکان زیر 10 سال به سالن‌های نماز، خوردن یا خوابیدن در این سالن‌ها و همچنین استفاده از تلفن همراه ممنوع است، بازدیدکنندگان باید لباس پوشیده بر تن کنند.
این مسجد بزرگترین فرش دستباف ایرانی و عظیم‌ترین لوستر کریستالی جهان را داشت، اما امارات و قطر برای اینکه از کشور عمان جا نمانند، بزرگ‌تر از آن را ساخته و در مساجد جدید خود نصب کردند. لوستر با شکوهی که در مرکز سالن نماز مردان آویزان است، 14 متر طول و وزنی معادل 5/8 تن دارد. باورکردنی نیست که 600 هزار کریستال درخشنده سواروسكی (Swarovski) و آبکاری طلای 24 عیار داشته و 4 سال برای ساخت آن وقت صرف شده است.
در بدو ورود به ساختمان، وارد سالن نماز بانوان می‌شوید که ظرفیت 750 نفر را دارد. سالنی نیز برای مردان ساخته شده که 6600 نفر می‌توانند در آن نماز بخوانند. شاهکار فرش دستباف ایرانی با 4263 متر مربع در همین سالن پهن شده است.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید طرح این فرش 24 تنی از نقشه گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان و ترکیب طرح افشان شاه عباسی و سایر نگاره‌های تزیینی ایرانی و اسلامی الهام گرفته و برای بافت آن 4 سال زمان صرف شده است. همتای زیبای این فرش نفیس را می‌توان در سقف چوبی سالن دید که با نقوش عربی و خطاطی مزین شده است. گنبد مسجد با 34 متر ارتفاع در همین بخش ساخته شده و در مرکز این گنبد، لوستر معروف مسجد سلطان قابوس با 1122 لامپ قرار دارد که نور زیبای خود را به داخل این گنبد می‌تاباند.
مسجد سلطان قابوس با موزاییک‌های زیبا و رنگارنگی تزیین شده و مشخص نیست که چه تعداد سنگ در آن به کار رفته اما نتیجه کار بی‌نهایت چشم نواز است. بخش دیگری از مسجد که سالن سخنرانی است برای برگزاری مراسم‌های مختلف استفاده می‌شود که برای عموم آزاد است. بسیاری از سخنرانی‌های اساتید مسلمان و غیر مسلمان به زبان انگلیسی و معمولاً با هدف تقویت گفتگوی بین ادیان انجام می‌شود.
