پرسش:
بعد زندانی شدن مختار، علت همراهی نکردن کیان و سایر یاران مختار در واقع کربلا چه بود؟
پاسخ:
نسبت به پیشینه ابوعمره که همان کیسان است، اما در فیلم مختار از او به کیان تعبیر شده، همین مقدار در تاریخ بیشتر نیافتیم که وی مشاور مختار بوده و مسئول شرطه‌های حکومت وی بوده، نیز در انتقام از قاتلان کربلا شدت عمل به خرج می‌داده.(1)
نسبت به قبل از قیام مختار با تحقیقی که به عمل آمد مطلبی یافت نشد که او در کجا بوده و چه می‌کرده، اصلا او آگاه به حرکت امام به سوی کوفه و گرفتار شدن امام در کربلا شده یا نه، چه بسا آگاه نشده است و یا اگر آگاه شده امکان همراهی با امام را نداشته، به هر روی مطلبی را در این باره نیافتیم. اما لازم است بدانید بسیاری از خواص مانند عبد الله بن جعفر و غیره توفیق همراهی با امام حسین(علیه السلام) را نداشتند. کیان که جای خود را دارد.
صاحب تنقیح المقال معتقد است امام حسین (علیه السلام) در مدینه یا مکه فردی را مکلف به همراهی نکرد. او می‌نویسد: امام حسین هنگامی که از حجاز به طرف عراق حرکت کرد، خود می‌دانست که به فیض شهادت خواهد رسید، ولی به ظاهر، به قصد جنگ و نبرد مسلحانه حرکت نکرد، تا بر همۀ مکلفین واجب شود که به عنوان جهاد، با او همراه شوند؛ بلکه بر اساس وظیفۀ خود، یعنی به دست گرفتن رهبری ظاهری و پیشوایی مردم، که حضرتش را دعوت کرده بودند، حرکت کرد. در این صورت بر دیگران واجب نیست که با او هم سفر شوند و اگر کسی هم همراهی نکند، گناهی را مرتکب نشده است. آری گناهکار فردی است که در قیام کربلا و محاصرۀ امام حسین در روز عاشورا حضور داشته و با آن حال از امام تخلف کرده، به یاری حضرتش نشتافته است.
اما کسانی که در حجاز بودند و از همان اول با امام نیامدند، از ابتدا مکلف به حرکت و همراهی با امام نبودند و عدم همراهی آنان تخلف و موجب فسق و گناه آنان نیست. مامقانی پس از بیان این مقدمات می‌گوید:
بنابراین، تعدادی از صالحان و خوبان بودند که در آن هنگام، شرف شهادت برای آنان نوشته نشده بود و در حجاز ماندند و شکی نیست که احدی در عدالت آنان تردیدی نداشته است. پس نیامدن امثال محمد حنفیه و عبدالله جعفر و… به علت سرپیچی یا انحراف ایشان نبوده است.(2)
پی نوشت ها:
1. الأخبار الطوال، الدینوری، دار إحیاء الکتب العربی، منشورات شریف الرضی، الطبعة الأولی 1960م.القاهرة.ج 1، ص 289و292.
2. تنقیح المقال فی علم احوال الرجال، مامقانی، عبدالله،مطبعة الحیدریة. ص112.
