حمد و سپاس، آفريدگاري را سزاست كه جهان آفرينش را هماهنگ با احتياجات و نيازهاي انسانها سامان داده و با تدبير حكيمانه خود، آن را تنظيم نموده است.
درود و تحيّاتِ بي پايان، بر بزرگترين معلّم و مربّي عالم بشريت، رسول معظّم و پيامبر گرامي اسلام، حضرت محمد(صلي الله عليه وآله) كه با وحي الهي و كتاب آسماني، انسانها را هدايت كرد و به صراط مستقيم فراخواند و با فرهنگ غني اسلامي آشنا نمود؛ و درود بي پايان بر ائمّه هدي و امامان بر حق(عليهم السلام)كه همواره توجّه جامعه بشري را به احكام هميشه جاويد متعالي اسلام معطوف ساخته و در تمام عصرها مردم را با زندگي دنيوي و اخروي اصيل اسلام آشنا نموده اند.
موضوع مقام والدين و حقوق آنان، از ديرباز مورد توجّه پيشوايان علم و دين بوده و در اين زمينه، مباحث زيادي از سوي علما و دانشمندان هر دوره به رشته تحرير در آمده است. كتابي كه پيش روست، شامل دو بخش است:
بخش اول، شامل بيان مقام پدر و مادر در اسلام است و صرفاً مسائلي را مطرح مي سازد كه در باره مقام و منزلت پدر و مادر از نظر قرآن و روايات است.
بخش دوم، شامل مسائل مربوط به حقوق پدر و مادر نسبت به فرزندان و همچنين حقوق فرزندان نسبت به والدين و مطالب مربوط به عقوق والدين و احكام اولاد است كه روي هم رفته، اين بخش به گونه اي تنظيم شده است كه مي تواند پاره اي از مسائل تربيتي را هم ارائه دهد و بنماياند كه والدين در تربيت فرزندان، چه وظايفي را بر عهده دارند.
اهمّيت اين بحث به اندازه اي است كه خداوند متعال در بيش از 23 آيه در قرآن مجيد، صراحتاً و يا به طور ضمني فرزندان را به احسان و نيكي نسبت به پدر و مادر، امر نموده است:
وَ قَضي رَبُّك اَلاّ تَعْبُدُوا اِلاّ اِيّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ اِحْساناً.[1]
پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستيد و به پدر و مادر، نيكي كنيد.
خداوند متعال در اين آيه شريفه، بعد از اصل توحيد (كه از اساسي ترين اصول اسلام است)، به يكي ديگر از تعليمات انبيا، يعني نيكي به پدر و مادر اشاره مي كند. خداوند در آيه اي ديگر مي فرمايد:
وَ وَصَّيْنَا الاِْنْسانَ بِوالِدَيْهِ حُسْناً.[2]
ما به انسان توصيه كرديم كه به پدر و مادرش نيكي كند.
همان طور كه ملاحظه مي شود، احسان و تكريم به پدر و مادر، يك قانون كلّي براي تمام انسانهاست كه اين قانون، مخصوص دسته يا گروه خاصّي نيست.
و نيز در گفتار و بيانات زيادي كه از ائمّه معصومين(عليهم السلام) نقل شده، به فرزندان سفارش زيادي در باره نيكي به والدين شده است و لذّت زندگي و رونق نظام خانواده در خدمت به والدين است. پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله) مي فرمايد:
نظر الولد الي والديه حبّاً لهما عبادة.[3]
نگاه با محبّت و دوستانه به پدر و مادر، عبادت است.
اهمّيت اين عمل، به قدري است كه بزرگترين واجب شمرده شده است و همچنين باعث افزايش عمر و زيادي روزي دانسته شده است و در دنيا موجب راحتي انسان و خشنودي خداوند و به هنگام مرگ، باعث راحت جان دادن و در آخرت، سپر آتش جهنّم و سبب رحمت خداوند است. رسول خدا(صلي الله عليه وآله)مي فرمايد:
رحم الله امرءً أعان والده علي برّه.[4]
خداوند، رحمت كند كسي را كه پدرش را بر نيكي، كمك كند.
اين مجموعه را به خوانندگان محترم، بويژه به جوانان عزيز تقديم مي كنيم و خداوند متعال را شكر مي نماييم كه توفيق عنايت فرمود تا با استفاده از آيات و رواياتي چند، به مقام و منزلت پدر و مادر در اسلام، نظري داشته باشيم.
به اميد آنكه اين نوشتار، مورد رضاي حق قرار گيرد و ذخيره اي باشد براي «يَوْمَ لا يَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ اِلاّ مَنْ اَتَي اللهَ بِقَلْب سَليم».[5]
در اينجا لازم مي دانيم از مسئول محترم مؤسسه انتشارات ميثم تمّار و ديگر عزيزاني كه در آماده سازي اين كتاب ما را ياري كرده اند، تشكر نماييم.
