حیدر قلی خان، سردارکابلی،فقیه، محدث، رجالی، ادیب و ریاضیدان، در محله شیعی نشین چِنداوُل کابل به دنیا آمد و لقب سرداری را از پدر که از سرداران وقت ارتش افغانستان بود به ارث برد. وی در ۴ سالگی به همراه خانواده به لاهور هندوستان رفت و فراگیری علوم دینی را از مکتبخانه ها آغاز کرد. هم چنین تا ۱۱ سالگی زبان‌های هندی، سانسکریت، فارسی و انگلیسی، و همچنین ریاضیات را فراگرفت. در 1304ق به عراق رفت و در حوزه های علمیه نجف و کاظمین از درس های میرزا حسین نوری، سید صدرالدین حسن بن هادی کاظمی بهره مند شد و از محسن امین، سید حسن صدر و میرزا علی دشتی اجازه اجتهاد گرفت.
پس از پایان تحصیلات قصد بازگشت به کابل را داشت اما به لحاظ مسائل سیاسی و امنیتی و سختگیری های حکومت افغانستان بر شیعیان، در کرمانشاه ماندگار گردید. و در این شهر جز به امور علمی به هیچ امر دیگری توجه نداشت.
در مدت حضور در کرمانشاه چندین بار به عراق و یک بار هم به هندوستان سفر کرد و مدتی را در شهرهای نجف، کربلا، بغداد، کاظمین، تهران، مشهد و بمبئی گذراند و با علما و دانشمندان این شهرها ملاقات کرد.
سردار کابلی سه‌شنبه ۴ جمادی‌الاول ۱۳۷۲ق، در ۷۷ سالگی در کرمانشاه درگذشت. جنازه او پس از ۵ روز به نجف برده شد و دوشنبه ۱۰ جمادی‌الاول ۱۳۷۲ق، با شرکت علما و مراجع نجف از جمله سید جمال الدین گلپایگانی و آقابزرگ تهرانی، و همچنین مردم نجف، تشییع و در کنار پدرش، روبروی غسالخانه قدیم نجف در وادی السلام به خاک سپرده شد.
از سردار کابلی، آثار بسیاری به جا مانده و برخی، تالیفات او را تا ۷۰ اثر نیز شمرده‌اند. بیشتر این آثار به زبان عربی و برخی نیز به زبان فارسی است. آثار او در ریاضی، کلام و حکمت است و همچنین تالیفاتی نیز در زمینه‌های ادبی دارد. برخی از این آثار عبارتند از:
- الاربعین فی فضائل امیرالمؤمنین، در ۴ جلد، که حاوی ۴۰ حدیث از طرق اهل سنت در فضائل امیرالمؤمنین است.
- تبصرة الحر، در تحقیق مسأله انطباق حقیقی بین وزن و مساحت آب کر.
- شرحی بر دعای صباح.
- درّ النثیر، در ۳ جلد و هر جلد تقریبا حاوی ۱۰ هزار بیت است. این کتاب درباره حدیث، لغت، نحو، رجال، کلام، شعر، ریاضیات و غیره است.
- ترجمه انجیل برنابا به فارسی، سردار کابلی علاوه بر مقابله ترجمه عربی و انگلیسی، مقدمه‌ای مبسوط در اثبات شخصیت تاریخی برنابا و چگونگی پیدایش کتاب نیز نگاشته است.
- غایة التعدیل فی معرفة الاوزان و المکاییل: کتابی در توضیح وزن‌ها و کیل‌ها، با تقریظی از سید محسن امین.
- مناظرات، که ترجمه المراجعات عبدالحسین شرف الدین به فارسی است.
- قبله‌شناسی، یکی از معروف‌ترین آثار سردار کابلی است. این کتاب گرچه ترجمه اثر دیگری از او با نام تحفة الاجله فی معرفة القبلة است، اما مشروح‌تر و مفصل‌تر از آن است.
