آیه الله محمد آصف محسنی

آیه الله محمدآصف محسنی فرزند محمد میرزا محسنی، ۵ ثور ۱۳۱۴ش در قندهار افغانستان به دنیا آمد. آموزش‌های ابتدایی را در مکتب‌خانه آغاز کرد و از ده سالگی نزد پدر به خواندن و نوشتن پرداخت. در ۱۴ سالگی (۱۳۲۸ش) به همراه خانواده به پاکستان رفت و در کویته زبان اردو آموخت. پس از بازگشت از پاکستان، مدتی در شرکت برق کار کرد و سپس در سال ۱۳۳۰ش در اتاق بازرگانی قندهار مشغول به کار شد.

اما به اصرار، پدر را وادار کرد تا به وی اجازه تحصیل علوم دینی بدهد. وی ابتدا به مدت ۶ ماه در قندهار مقدمات علوم دینی را خواند، و پس از آن به روستایی در ولسوالی (شهرستان) جاغوری در ولایت غزنی افغانستان رفت و در مدت ۸ ماه، هدایه و سیوطی و حاشیه ملاعبدالله و مقداری از معالم و لمعه را در آنجا فراگرفت. قربانعلی محقق کابلی، اسماعیل محقق و موسی عالمی بامیانی از هم مباحثه وی در نجف بودند.

او در نجف به مدت ۹ سال در درس خارج فقه و اصول فقه سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، شیخ حسین حلی و سید عبدالاعلی سبزواری شرکت کرد. پس از پایان تحصیلات به عنوان مجتهدی صاحب نظر ^به قندهار بازگشته و با استقبال شیعیان شهر با تأسیس حسینیه و مدرسه علمیه به تدریس علوم اسلامی و تربیت طلاب مشغول میگردد.به گونه ای که قندهار کم کم مرکز توجه و محل رجوع طالبان علوم دینی قرار می گیرد.

با روی کار آمدن حکومت کمونیستی در افغانستان ابتدا به مکه مکرمه رفته، سپس مقیم حوزه زینبیه دمشق می شود. در سال 1358 به دعوت برخی طلاب وارد ایران شده حزب حرکت اسلامی را تأسیس می نماید.  وی، در ۱۳۶۸ش پس از تشکیل حزب وحدت اسلامی افغانستان که از ادغام احزاب فعال شیعه بوجود آمده بود، از پیوستن به آن و ادغام حزب حرکت اسلامی خودداری کرد.

پس از سقوط دولت کمونیستی دکتر نجیب الله در ۸ ثور ۱۳۷۱ش، آیه الله محسنی در اولین دولت مجاهدین در کابل، منشی و سخنگوی شورای رهبری دولت اسلامی افغانستان بود. در این دوره مخالفت و درگیری حرکت اسلامی با جناح هایی از حزب وحدت، به اوج رسید. او پس از مدتی کابل را ترک کرده و به اسلام‌آباد پاکستان رفت.

ایه الله محسنی تا سال ۱۳۸۴ش، رهبر این حزب بود و پس از کناره‌گیری از رهبری حرکت اسلامی افغانستان، به فعالیت‌های سیاسی خود پایان داد.

وی پس از اتمام کار طالبان به کابل بازگشته و نقش آفرینی های متعدد در عرصه سیاسی اجتماعی و فرهنگی ایفاء می کند.

ریاست بر شورای علمای شیعه افغانستان، تلاش برای رسمیت مذهب شیعه، همکاری در تهیه و تصویب قانون احوال شخصیه شیعیان، تأسیس مؤسسه آموزشی و فرهنگی خاتم النبیین در کابل، راه‌اندازی تلویزیون تمدن و همچنین تلاش برای تقریب مذاهب اسلامی.

مؤسسه خاتم النبیین: موسسه تحصیلات عالی و حوزه علمیه خاتم النبیین کابل، با مساحت ۴۰ هزار متر مربع، یکی از مراکزی است که با اشراف آیه الله محسنی ساخته شده و از سال ۱۳۸۶ مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. این مجتمع، شامل حوزه علمیه، دانشگاه، کتابخانه و مسجد جامع است.

تألیف و تحقیق

ایه الله محسنی، در کنار اقدامات سیاسی و همچنین فعالیت‌های دینی و فرهنگی، کتاب‌ها و مقالات بسیاری نیز نوشته است که تاکنون بیش از ۶۰ اثر از وی به چاپ رسیده است. از همین رو «نشان آکادمیسین»، بالاترین نشان علمی افغانستان را دریافت کرده است.

آثار  وی به زبان‌های فارسی و عربی نوشته شده و موضوعات متنوعی را دربرمی‌گیرد؛‌ از جمله حدیث، فقه، رجال، عقاید و سیاست. برخی از آثار او عبارتند از:

بحوث فی علم الرجال ، حاوی قواعد رجالی است و به باور مهدی مهریزی، یکی از تألیفات ماندگار در موضوع درایة الحدیث است.

‌ مشرعة بحار الانوار، چنانکه مؤلف گفته، تعلیقه‌ای است بر بحار الانوار که محمدآصف محسنی در آن تلاش کرده تا بر اساس قواعد رجالی ذکر شده در کتاب بحوث فی علم الرجال خود، روایات معتبر را از روایات نامعتبر بحار الانوار جدا کند و به بررسی موضوعات مختلفی بپردازد که در روایات معتبر ذکر شده است.

«عقاید برای همه»، «تقریب مذاهب، از نظر تا عمل»، «زن در شریعت اسلامی»،«توضیح المسائل سیاسی»،و «خصایص خاتم النبیین»،از  جمله آثار اوست.

آیه الله محسنی در ۱۴ سرطان ۱۳۹۸ش بر اثر بیماری در کابل درگذشت و در ۱۵ سرطان در مدرسه خاتم النبیین کابل به خاک سپرده شد.