آیه الله محمدحکیم صمدی (۱۳۱۸-۱۳۹۹ش) عالم شیعه اهل افغانستان و ساکن نروژ بود. او از پایه‌گذاران گروه «شورای انقلابی اتفاق اسلامی افغانستان» و عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) بود. صمدی در اروپا به تدریس کتاب‌های حوزوی پرداخته و تقویم اوقات شرعی اُسْلو، پایتخت نروژ را تدوین کرد. کتاب لمحات فی الاصول، (تقریرات درس خارجِ وحید خراسانی از مراجع تقلید شیعه)، از آثار او است.
وی در شهر شیعه‌نشینِ جاغوری از ولایت غَزْنی، در افغانستان متولد شد. پدرش یعقوب‌علی، پزشک، و از سرداران و خوانین منطقه و ازتبار سردار شیرعلیخان جاغوری، خان هَزاره در زمان شیرعلی خان و امیر عبدالرحمان خان دانسته‌اند. با این وجود، وی طلبگی را به رفاه ترجیح داد و به تشویق پدر و مادرش به سمت تحصیل علوم دینی گرایش پیدا کرد، در حالی که پیش از او کسی در خانواده اش علوم دینی را نخوانده بود.
محمدحکیم صمدی در نوجوانی، در مدرسه علمیه شهر جاغوری، به تحصیل ادبیات عرب، فقه و اصول پرداخت. ادبیات، مطول، دروس قوانین الاصول و شرح لمعتین از جمله درسهایی بود که در زادگاهش فراگرفت. او بخشی از ادبیات عرب و شرح لمعه را در نزد قربانعلی وحیدی، عالم شیعه درگذشته ۱۳۵۸ش، در افغانستان آموخت. وی در افغانستان همزمان با تحصیل برخی دروسی حوزوی را نیز تدریس می کرد.
آیه الله صمدی پس از انجام مناسک حج در سال 1351 شمسی برای ادامه تحصیلات دینی، به شهر قم مهاجرت کرد و به مدت ۲۰ سال از محضر بزرگانی چون ایه الله وحید، گلپایگانی، هاشمی آملی و مرتضی مطهری بهره برد.
وی در قم ابتدا به مدت سه سال در درس خارج آیت الله العظمی «مکارم شیرازی» و سپس به مدت 20 سال در درس خارج فقه و اصول آیت الله العظمی «وحید خراسانی» شرکت کرد. در کنار این دو، از دروس فقه نیز آیت الله العظمی «سید محمدرضا گلپایگانی» و آیت الله العظمی میرزا «هاشم آملی» هم استفاده کرد.
مرحوم صمدی همچنین دروس تخصصی فلسفه را به مدت سه سال و نیم در محضر آیت الله شهید «مرتضی مطهری» گذراند و از اندیشه های این شهید متاثر بود.
وی همچنین منظومه را نزد مرحوم آیت الله «محمدی گیلانی» خواند و چهار سال نیز به درس های اسفار آیت الله العظمی «جوادی آملی» رفت.
آیت الله حکیم صمدی در حوزه علمیه قم به تحصیل، تحقیق، تبلیغ و نویسندگی پرداخت و به عنوان یک پژوهشگر، نویسنده و مورخ در این حوزه به شمار رفت. وی در حوزه علمیه قم در زمینه تفسیر و معارف اسلامی و تاریخ افغانستان فعالیت هایی داشت و عضو گروه تحقیق دارالقرآن کریم آیت الله العظمی گلپایگانی بود.
مرحوم صمدی همچنین به تبلیغ نیز می پرداخت؛ و از جمله مناطقی که در آنها به ترویج معارف قرآن و عترت پرداخت روستاهای محروم ساوجبلاغ بود.
وی همچنین مدتی به حوزه علمیه نجف اشرف عزیمت کرد، اما به دلیل شرایط خاص رژیم «حسن البکر» نتوانست اقامت زیادی در عراق داشته باشد؛ اما در همان دوره کوتاه با آیت الله شهید «سید محمدباقر صدر» آشنا شد و مورد توجه این شهید بزرگوار قرار گرفت. وی در همان مدت کوتاه محضر امام خمینی(ره) را نیز در نجف اشرف درک کرد.
آیت الله محمدحکیم صمدی که از کودکی مطالعه را دوست داشت، در زمان حضور در حوزه علمیه قم 9 هزار جلد کتاب را در “مؤسسه در راه حق” کتاب شناسی کرد.
وی در زمینه منطق، تاریخ، فقه و اصول تالیفات داشت. او در 17 سالگی کتابی به نام “آیینه دانش در علم منطق” نوشت. “لمحات فی الاصول” در 21 جلد از جمله دیگر آثار او بود که تقریرات درس خارج اصول آیت الله العظمی وحید خراسانی است. آیت الله حکیم صمدی در زمنیه تاریخ و جغرافیای مردم هزاره و تشیع افغانستان تحقیقاتی انجام داد و نوشته هایی از او در این زمینه به یادگار مانده است.
وی در سال های اولیه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در آزادسازی مناطق مرکزی افغانستان و نیز در تأسیس “شورای اتفاق افغانستان” نقش فعال و مؤثری ایفا کرد.
آیت الله محمدحکیم صمدی در کنفرانس های بین المللی از جمله کنفرانس اندیشه اسلامی، کنفرانس وحدت اسلامی و کنفرانس بزرگداشت مرحوم سید جمال الدین افغانی شرکت کرد و سخنرانی داشت.
وی از بدو تأسیس مجمع جهانی اهل‌بیت علیهم‌السلام در کنار شخصیت های مانند حضرات آیات «ابراهیم امینی»، «محمدعلی تسخیری»، شهید «سید محمدباقر حکیم» و «محمدمهدی آصفی» با حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای عضو شورای عالی این سازمان مبارک شد.
آیت الله صمدی سپس به دعوت شیعیان آلمان به این کشور رفت و پس از چندی در نروژ اقامت گزید و آغاز به تبلیغ و ارشاد ناس کرد. آیت الله حکیم صمدی در اروپا نیز به تدریس علوم دینی – همچون اصول فقه، شرح لمعه و مکاسب – پرداخت و از مهم ترین شاگردان وی شیخ «محمود جلول» از فعالان اسلامی نروژ است که 10 سال در نزد او تحصیل کرد.
از مهم ترین اقدامات آیت الله حکیم صمدی در نروژ تدوین تقویم مربوط به اوقات شرعی در شهر “اسلو” پایتخت این کشور بود که تدوین آن چهار سال به طول انجامید. وی بر وحدت بین مراکز شیعی در نروژ تاکید داشت و مهم ترین مساله را در زمان کنونی وحدت اسلامی می دانست.
آیت الله محمدحکیم صمدی پس از سالها ترویج معارف اهل بیت(ع) در کشورهای مختلف جهان، روز پنجشنبه ۲۹ آبان ۱۳۹۹ (19 نوامبر 2020) در نروژ چشم از جهان فرو بست.
مراسم تشییع و تدفین پیکر پاک ایشان روز جمعه ۳۰ آبان ۱۳۹۹ برگزار شد و این عالم خدوم در قطعه مسلمانان آرامستان الفاسیت (Alfaset) شهر اسلو به خاک سپرده شد.
منبع: خبرگزاری اهل بیت (ع) با اندکی تصرف
