آسیب نطق بدون زیان به جرم زبان از آسیبهای مبتلا به بوده و در بدنه کارشناسی و محاکم قضایی پروندههایی را به خود اختصاص میدهد. میزان تعیین دیه برای چنین آسیبی از منظر فقه و روایات سنجه با حروف بیست و هشتگانه عربی است. چالشها و ابهاماتی در عرصه این حکم وجود دارد که نیازمند بررسی است. معیار بودن حروف عربی برای همه زبانها، تعداد حروف عربی، نقش حروف غیرزبانی، معیار بدن تکلم یا زوال حروف ابهاماتی که در این مسئله وجود دارد. مطالعه پیشرو چالشهای موجود را بررسی و به نتیجه رسانده است. برایناساس در همه زبانها، تعداد حروف بیست و هشتگانه عربی معیار تعیین دیه است مگر زبانهایی که این سنجه در آنها قابلتطبیق نباشد و در این صورت آسیب، موضوع ارش خواهد بود. تعداد حروف عربی اگر چه در واقع بیست و نه حرف است؛ ولی بهحکم روایات باید الف و همزه یک حرف در نظر گرفته شود و در نتیجه دیه بر بیست و هشت جزء تقسیم گردد. برای تعیین دیه و ارش ذهاب بخشی از منفعت گویایی، فرقی میان حروف لسانی و غیر لسانی وجود ندارد و همه حروف به یکمیزان در دیه نقش دارند. معیار زوال منفعت گویایی، قدرت بر ادای حروف است و دیه بر اساس آن تعیین میگردد نه قدرت بر کلام.
کلید واژه: دیه، ارش، زبان، آسیب به زبان، نطق، منفعت گویایی، حروف