پرسش:
آیا این ادعا صحیح است که ایران حملات خوب و دقیقی به اسرائیل ندارد؛ چراکه اگر حملات دقیقی انجام میشد، آمار کشتههای اسرائیل تا بدین حد، پایین نبود؟
پاسخ:
انتظار میرفت که پس از عبور رژیم صهیونیستی از خطوط قرمز جدی نظام و با توجه به بانک بزرگ موشکی ادعایی ایران، ضربات ایران به سرزمینهای اشغالی گستردهتر باشد؛ اما ایران اثبات کرده است که در پاسخ به تجاوزات آمریکا و اسرائیل به شلیک موشکهایی با اهداف محدود بسنده کرده و مسئله را تا حد ممکن بهسرعت تمام میکند و دوباره به انتظار مینشیند تا تعدی بعدی که دوباره بهصورت محدود پاسخی بدهد. این چرخه منفعلانه همچنان ادامه و آثار منفی بسیاری دارد. آیا این شیوه از عملیات و سیاست آفندی ایران در مقابل دشمن، مؤثر و مقتدرانه است؟
ابتدا باید این نکته را در نظر داشت که عالم سیاست، عالم تدبیر و سنجش جوانب مختلف در مسائل و بحرانها است و نه عالم هیجانات نوجوانانه و دلخنک کن و متهورانه. اگر یک سیاستمدار نتواند بهدرستی مسائل را تحلیل کند، گاهی آنچنان خود و دیگران را در باتلاق و تله میاندازد که بیرون آمدن از آن اگر ممکن باشد، با تحمیل حقارتهای مضاعف و خسارات سنگین مواجه خواهد بود؛ اما پیرامون پرسش فوق، نکات زیر قابلتأمل است.
۱. واقعیت میدانی جنگ، تلفات و خسارات سنگین رژیم صهیونی؛
این صحیح نیست و با واقعیت انطباقی ندارد که حجم خسارات وارده به اسرائیل و آمریکا را کوچکنمایی کنیم. طبق گزارشهای متعدد، ضربات فراوانی به رژیم اسرائیل، خصوصاً مراکز حساس رژیم وارد شده است. آمار دقیقی از کشتهها و ضربات ایران به اسرائیل نیست و این خود حکایت از آسیب رژیم، از افشای تلفات و خسارات دارد. البته تفاوت ما با دشمن این است که ما به شهدای خود افتخار میکنیم و آنها کشتههای خود را پنهان و نشانه ضعف تلقی میکنند. پس از جنگ ۱۲ روزه، برای تمامی گزارشگران و تحلیلگران روشن شد که بدون شک ایران توان آفندی جدی دارد و توان نقطهزنی و قدرت هولناک موشکهای ایران امروز علاوه بر اینکه مورد اتفاق کارشناسان و ناظران خارجی است،(1) مورد اعتراف مقامات دشمن است.(2)
این در حالی است که با ترور و شهادت بسیاری از فرماندهان و دانشمندان اصلی هوافضای سپاه و هک شدن سامانههای ایران، دشمن تصور نمیکرد که ایران بتواند با این سرعت، توان آفندی خود را باز یافته و اینچنین با دقت به دشمن ضربه بزند. توان هوافضای سپاه هم بخشی از توان آفندی نظامی ایران بود و نه تمام آن. سایر توانمندیهای آفندی ایران در این جنگ به کار گرفته نشدند. از همه مهمتر اینکه اگر ایران توان آفندی قدرتمندی نداشت، جبهه مقابل بدون هیچ ملاحظهای، زیرساختهای اقتصادی و استراتژیک ایران را شخم زده بود؛ اما به دلیل آگاهی از توان مقابلهبهمثل ایران، تاکنون از این کار اجتناب شده است.
۲. تفاوت روایت رسانهای جنگ با اداره جنگ در میدان واقعی؛
برخی در بیان میزان خسارتهای طرفین، صرفاً به روایتگری میپردازند درحالیکه اگر خود مجبور به بازی نبرد باشند، متوجه خواهند شد که اداره کردن جنگ با روایت کردن آن و از آمال و آرزوها گفتن، بسیار متفاوت است. در این زمینه، شرایط و واقعیات را باید درک کرد. علاوه بر جنگ، کشور هم باید اداره شود و اداره کردن کشور، امری شوخی و تکبعدی نیست. نباید وارد پروسهای شد که تبعات آن غیرقابلپیشبینی و موجب گستردگی افسارگسیخته و غیرقابلکنترل خسارات بعدی است. نمایش قدرت نظامی باید حسابشده باشد. بانک اهداف جنگ میان ایران و اسرائیل و حامیانش، نظامی و هستهای تعریف شده بود. به نفع ما نبود که بانک اهداف، به سمت اقتصادی و زیربنایی تغییر جهت بدهد. دو طرف به دلیل آسیبپذیری جدی در این حوزه، بهصورت محدود، بانک اهداف خود را انتخاب میکردند. انهدام مراکز حساس اقتصادی و زیربنایی ما که بهسختی و در فرایندی طولانیمدت در دوران تحریمهای فلجکننده بنا شده و توسعه یافته بودند، کار چند دقیقه بود.
البته رژیم هم بهخوبی میدانست که تبدیل بندرهای حیاتی و مراکز اقتصادی اسرائیل به تلی از خاکستر، برای ایران امری کاملاً در دسترس است. اگرچه ایران از برتری خود استفاده کرد و بخشی از زیرساختهای اقتصادی و استراتژیک اسرائیل را مورد تهاجم سنگین قرار داد تا دشمن را متوجه آسیبپذیری جدی خود سازد. همچنین بهسادگی نمیتوان تصمیم به افزایش تلفات گرفت و البته افزایش پرحجم تلفات، شاید لزوماً مطلوب ایران هم نباشد. تعداد قابلتوجهی از شهروندان ساکن در سرزمینهای اشغالی را دوملیتیها، شهروندان آمریکایی و اروپایی تشکیل میدهند که کشته شدن آنان به همراه مرگ خانوادههایشان، با توجه به توان تبلیغاتی و رسانهای غرب، تبعات بینالمللی خوبی برای ایران ندارد.(3) چنانچه رژیم اسرائیل هم توان تلفاتگیری گسترده از شهروندان ایرانی را داشت، اما این کار باعث تبعات خسارتبار و سختی برای آنها میشد.
۳. اهمیت مدیریت درگیری برای جلوگیری از گسترش جنگ؛
گاهی رویکرد نظامی کشور، مطلوب برخی از نیروهای غیرتمند و سلحشور و مطابق با انتظارات آرمانی آنان نیست و در مواردی تا حدودی «قابل پیشبینی» شده است، اما اینکه غیر از تنبیه و بازدارندگی، هدف شما از ضربه، اتمام جنگ یا ادامه جنگ باشد، متفاوت است. خیلی از سیاستهای جنگی ناظر بر مدیریت اتمام جنگ اتخاذ میشود. چنانچه زدن پایگاههای عینالأسد و العدید در سال ۹۸ و ۴۰۴، با عدم پاسخ ایالاتمتحده آمریکا روبهرو گردید. این رویکرد آمریکا نیز پیشبینیپذیر شده است و به همین دلیل بود که بلافاصله بعد از حمله آمریکا و پاسخ ایران، قیمت نفت نزولی شد.(4)
سردار شهید حاجیزاده در واکنش به پرسشهای نیروهای انقلابی در آبان ماه ۴۰۲ بهصراحت بیان کرد که:
«حاج قاسم رو زدند ما بیاییم وارد جنگ شویم. شروع کنیم یک جنگ تمامعیار را راه بیندازیم. خوب! اینکه مثلاً بیاییم شروع کنیم پایگاههای آنها را یکییکی بزنیم و آنها هم درگیری را شروع کنند. یک ضد و خورد سنگین و یک جنگ حالا بگوییم یکماهه. این منطقی بود؟ یعنی ما به نتیجه میرسیدیم؟ خب، بالاخره درگیر میشدیم. یک سری از آنها کشته میگرفتیم و آنها هم میآمدند و مثلاً یک ۱۰ هزار نفر، ۱۵ هزار نفر از ما – مردم عادی و نظامی – کشته میدادیم. کشور هم بالاخره یک آسیبی میدید، بالاخره یک ده، پانزده، بیست سال عقب میافتاد. این خب منطق ندارد. بالاخره مسئولین وقتی مینشینند دورهم این نتیجه خوبی نیست برای ما که ما جنگ راه بیندازیم.» (5)
سریع جمعکردن بحران، نه به دلیل ضعف و پیشبینیپذیر بودن مقامات ایران، بلکه به دلیل رشد تجربه و عقلانیت حکمرانی در مسئولین جمهوری اسلامی است. گاهی باید شش ماه بعد تن به توقف حملات داد، اما با خسارات سرسامآور بیشتر و امتیازات کمتر. باید با توجه به واقعیتها وارد یک پروسه پرهزینه شد.
پانویس:
1. بازتاب پاسخ موشکی ایران به حملات رژیم صهیونیستی در رسانههای بینالمللی، خبرگزاری ایرنا، 24 خرداد 1404، https://irna.ir/xjTQ65.
2. اعتراف سنگین مشاور امنیت داخلی اسرائیل به توان موشکی ایران، سایتخوان روزنامه دنیای اقتصاد، 26 خرداد 1404، https://donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-4188767.
3. فراموش نکنیم که اسرائیل برای ایران یک رژیم جعلی و غیررسمی است. بسیاری از کشورهای دنیا اسرائیل را یک کشور عادی و قابل همکاری میدانند.
4. قیمت جهانی نفت و گاز به سطح قبل از جنگ رسید، خبرگزاری تسنیم، 4 تیر 1404، https://tn.ai/3342466.
5. روایت سردار حاجیزاده از علت عدم جنگ با آمریکا + فیلم، پایگاه خبری تحلیلی تابناک، 18 آبان 1402، https://www.tabnak.ir/00535R.
