پرسش:
آیا احترام گذاشتن و مقدس شمردن صلیب و نیز به همراه داشتن آن به عنوان یک نماد مقدس، به لحاظ عقلی و شرعی اشکال دارد؟ نماد اسلام چیست؟
پاسخ:
البته که هم به لحاظ عقلی و منطقی و هم به لحاظ شرعی اشکال دارد؛ که توضیح داده خواهد شد. اما ابتدا دقت شود که مقولهی «احترام» با مقولهی «مقدس» شمردن، کاملاً متفاوت است:
احترام:
یک موقع گفته میشود که نزد شخص یا جمعیتی، یک شخص دیگر، یا نمادی یا شیئی و گاه حتی یک حیوانی، محترم است، بدیهی است. بدیهی است که اگر ضرورت عقلی و شرعی نداشته باشد، بیاحترامی به آن درست نیست.
اما یک موقع گفته میشود که چون نزد گروهی محترم است، ما نیز باید احترامش را رعایت کنیم. در اینجا باید دقت شود که «بیاحترامی» نکردن، با احترام گذاشتن مانند آنان، متفاوت است. ممکن است عدهای برای یک بُت احترام قائل باشند، چنان چه در هندوییسم و بودیسم و … بسیار است، خُب این دلیل نمیشود که ما نیز به آن بُت احترام بگذاریم. چرا که اساساً بُت احترامی ندارد.
گاهی نیز به ضرورت عقل و شرع لازم میشود که نسبت به شخص یا چیزی که نزد دیگران محترم است، تعرض هم بشود. مثل آن که حضرت ابراهیم علیهالسلام بتشکنی میکند تا شاید عقلهای خفته بیدار شوند و بفهمند که یک مجسمه دستساز هیچ خاصیتی ندارد، چه رسد به این که تحت عنوان معبود و إله، مورد پرستش قرار گیرد. لذا گاه حتی شکستن حرمت کاذب و القایی یک محترم مصنوعی لازم و واجب نیز هست. چنان چه مستکبرین عالم و طواغیت عصر، نزد بسیاری محترم هستند، اما نه تنها اصلاً لازم نیست که نزد مسلمین نیز محترم باشند، بلکه باید دشمن قلمداد گردند، چرا که دشمن هستند.
تقدس:
مقولهی «تقدس» کلاً متفاوت است. مقدس کسی یا چیزی است که مرتبط به عالم «قدس» باشد و «الله سبوحِ قدّوس» به آن تقدس بخشیده باشد، نه این که هر کس هر شخصی یا چیزی را در وهم خود مقدس شمرد، آن حتماً مقدس باشد یا دیگران نیز مجبور باشند آن را مقدس بشمارند.
ما در اسلام زمانهای مقدس، مکانهای مقدس، کتاب مقدس، شخص مقدس و حتی اعمال مقدس داریم، اما چون مربوط به عالم قدس است و خداوند قدّوس به آنها تقدس بخشیده است، مقدس هستند. حالا اگر یک عدهای (هر چند زیاد)، گاو پیشانی سفید، یا آّب رودخانه، یا بتهای یک معبد، یا حتی مجسمه آلت تناسلی مرد را مقدس بر شمردند، دلیل نمیشود که آن مقدس قلمداد شود، به ویژه از ناحیهی پیروان ادیان الهی و بالاخص از ناحیهی مسلمین.
صلیب:
احترام گذاشتن به مسیحیان عالم، مانند احترام گذاشتن به هر آدمی، مبین شعور و ادب و اخلاق یک انسان متعالی است، اما محترم و مقدس شمردن «صلیب»، حتی از ناحیهی مسیحیان نیز جای تعجب دارد و حتی یک سفاهت نیز به نظر میرسد!
اگر از آنها بپرسید: «صلیب چیست و چرا نزد مسیحیان محترم و مقدس است؟»، خواهند گفت: «چون بر اساس اعتقاد ما، حضرت مسیح علیهالسلام را به صلیب کشیدهاند»؛ خُب حالا چنین صلیبی چه چیز خوبی است که مورد احترام قرار گرفته و مقدس نیز شمرده شود؟ آیا این القای تبلیغاتی دشمنان مسیحیت و همان یهودیان صهیونیسم مآب در گذشته و حال نیست؟!
لحاظ عقلی و منطقی:
اگر گفته شود: عصای حضرت موسی علیهالسلام محترم و مقدس است، چرا که معجزهی الهی به دست او بود و با آن بحر را شکافت تا فرعون و جنود ظالمش غرق شوند، عقلانی و منطقی است – اگر گفته شود: دست حضرت مسیح علیهالسلام محترم و مقدس است، چرا که نه تنها عضوی از بدن مطهر یک پیامبر خداست، بلکه «ید بیضای الهی» نیز بوده و با آن کور و پیس و بیمار را شفا داده و مرده زنده میکرد است، عقلانی و منطقی است – یا بگویند: ذوالفقار حضرت علی علیهالسلام محترم و مقدس است، چرا که با آن علیه ظلم و ظالمین و کفار لجوج و عنود و جانی جهاد میکرد و ندایی جبرئیلی و قدسی «لا فتی الا علی، لا سیف الا الذوالفقار» داریم، عقلی و منطقی است، اما اگر گفته شود که شمشیر ابن ملجم محترم و مقدس است، چون فرق امیر المؤمنین علیهالسلام را شکافت، یا خنجر شمر محترم و مقدس است، چون با آن سر سیدالشهداء امام حسین علیهالسلام از بدن مبارکشان جدا نمود و یا تیر سه شعبه حرمله محترم و مقدس است و …، چه میگوییم؟ آیا باز هم عقلانی و مطنقی است؟!
مسیحیان میگویند: حضرت مسیح علیهالسلام توسط دشمنانش به صلیب کشیده شد، پس این صلیب باید منفور باشد و نه محبوب و باید نماد جهل، ظلم و جنایت باشد، نه نماد یک دین و پیامبر الهی (ع)!
لحاظ شرعی:
بدیهی است که یک موحد و یک مسلمان، نه تنها باید عقل و شعور و وحی را ملاک قرار دهد و از کار عبث و بیهوده پرهیز نماید، بلکه نباید خود را به شکل غیر مسلمانان درآورد و یا با حمل یا آویزان کردن نمادهای آنان، به مُبلغی ناخواسته برای آنها و انحرافاتشان مبدل گردد. لذا تشبّث به کفار و غیر مسلمانان اشکال دارد.
نماد اسلام:
نه اسلام و نه هیچ دین دیگر الهی، یک علامت را نماد دین الهی خود معرفی ننموده است. این علامتهای نمادین همه اعتباری و دستساز دیگران است.
نماد اسلام، در درجهی اول «انسان کامل» است که مظهر اتمّ اسمای الهی است، یعنی تجلی علم، قدرت، جمال، رحمت، رأفت و سایر اسمای خداوند متعال است و برای ابلاغ وحی، هدایت، رشد و الگو قرار گرفتن، از سوی خداوند متعال برگزیده (مصطفی) شده است و جهت رشد انسان، اطاعت و تبعیت از او واجب شده است.
انسان نمیتواند مطیع، تابع و پیرو اشکال، علامات، مجسمه، گاو پیشانی سفید، گوسالهی سامری و …، باشد، بلکه فقط میتواند از «انسان» تبعیت کند، خواه «انسان فاسد و فاسق» و خواه «انسان کامل» – لذا در قرآن کریم به امام حق و امام باطل تصریح شده است و به پیروی از الگوهای الهی و امامان بر حق امر شده است.
خداوند متعال انسان کامل، یعنی حضرت محمد مصطفی صلوات الله علیه و آله را برای هر کس که به خدا ایمان دارد و به معاد اعتقاد دارد، به عنوان بهترین نماد و الگو معرفی مینماید:
«لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا» (الأحزاب، ۲۱)
– قطعاً براى شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقى نيكوست براى آن كس كه به خدا و روز بازپسين اميد دارد و خدا را فراوان ياد مىكند.
پس از ایشان نیز هر انسانی که کاملتر باشد، اسوه و نماد است، که از اهل عصمت و امامان علیهمالسلام شروع میشود، تا دیگر مؤمنین. هر کس که کاملتر بود، او نماد است و هر مسلمانی خودش باید یک نماد اسلام باشد. چنان چه در قرآن کریم میفرماید: خدایی باشید، برای خدا تلاش و جهاد کنید، چرا که خداوند متعال شما را مسلمان نامیده است و رسولش را شاهد شما و شما را شاهد تمامی مردم جهان قرار داده است:
«وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِّلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمينَ مِن قَبْلُ وَفِي هَذَا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيدًا عَلَيْكُمْ وَتَكُونُوا شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلَاكُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلَى وَنِعْمَ النَّصِيرُ» (الحج، ۷۸)
– و در راه خدا چنانكه حق جهاد [در راه] اوست جهاد كنيد اوست كه شما را [براى خود] برگزيده و در دين بر شما سختى قرار نداده است آيين پدرتان ابراهيم [نيز چنين بوده است] او بود كه قبلا شما را مسلمان ناميد و در اين [قرآن نيز همين مطلب آمده است] تا اين پيامبر بر شما گواه باشد و شما بر مردم گواه باشيد پس نماز را برپا داريد و زكات بدهيد و به پناه خدا رويد او مولاى شماست چه نيكو مولايى و چه نيكو ياورى.
نماد اسلام عزیز، همان شهادتین میباشد.
