گزارش| کابل: تکفیر و تفسیق اهل قبله به اندک اختلافات ظاهری، در دین خدا جای ندارد

مولوی دکتر سید صفی‌الله عثمانی، استاد حوزه و دانشگاه، در سمینار «بررسی شخصیت علمی- فرهنگی امام صادق (ع)» با تأکید بر اعتدال‌گرایی امام صادق (ع) و ائمه مذاهب اهل سنت گفت: ما ایمان داریم که معتقدات و اصول ما آن‌قدر تفاوت ندارد و وقتی به ذخایر حدیث تسنن و تشیع می‌رویم کسی را نمی‌بینیم که اهل تفسیق بخوانیم یا کافر و بی‌دین بکشیم و از سیطره اسلام و مسلمین دور بسازیم.
دکتر عثمانی درباره‌ی عمق و گستردگی موضوع اعتدال گرایی در روابط بین مذاهب گفت: اعتدال‌گرایی در سیره امام صادق (ع) و مبارزه با افراط یک کتاب کار دارد. آنچه ما بحث می کنیم از ذخایر تسنن و ذخایر تشیع به عنوان مشت نمونه خروار است.
این عالم دین ادامه داد: شکی نیست که فقها و بزرگان دین و به عبارت اهل تشیع ائمه معصوم همه‌شان متخصصان هستند و تخصص آنها تنها در باب طبابت یا تفسیر یا فقه یا صرف و نحو بلاغت نیست. دقیقا و یقینا متخصص در موضوعات مختلف و گوناگون‌اند.
مولوی عثمانی در بررسی جایگاه و شخصیت امام جعفر صادق (ع) به نظرات و نوشته‌های محدثان و عالمان جرح و تعدیل اهل سنت پرداخت و گفت: جرح و تعدیل به عبارات محدثین اهل سنت این گونه است که اگر کسانی در زندگی‌شان اندکی دروغ گفته باشند ما نمی‌توانیم از آنها حدیث بپذیریم. می‌گوییم این راوی در زندگی‌اش دروغ گفته، حدیثش مردود است، قابل پذیرش نیست و ثقه هم گفته نمی‌توانیم.
او افزود: ابن معین یکی از علمای رجال‌شناس اهل تسنن است که برای خیلی‌ها مورد اعتماد است. او می‌گوید: جعفر بن محمد هم ثقه بود و هم امین بود. این بزرگمرد جرح و تعدیل دو صفت عظیم را برایش می‌دهد. می‌گوید در باب رساندن حدیث به دیگران ثقه بود. ثقه که گفتیم دیگر کسی حق جرح ندارد و از طرفی امین که گفتیم همه خیانتگرایی‌ها از او دور می‌شود. مرد دیگر رجال شناس، احمد بن حجر در تقریب التهذیب می‌فرماید که «صدوق، فقیه، امام». او سه صفت عظیم می‌دهد: می‌گوید این بزرگمرد صدوق بود، همان طور که مشهور به صادق است. هیچ‌گاه در روایاتش کذب مشاهده نمی‌شود. بعد، می‌فرماید فقیه. ما که فقیه گفتیم متخصص در همه امور می‌شود. نه تنها در امر طبابت یا تفسیر، بلکه به همه امور متخصص است.
این استاد حوزه و دانشگاه با نقل حدیثی از امام مالک ادامه داد: امام مالک نیز می‌فرماید: جعفر بن محمد را همیشه به سه خصلت دیدم و سه خصلت عظیم در وجودشان بود. هرگاه به دیدارش می‌رفتم یا به نماز ایستاد بود، یا روزه‌دار بود یا قرآن می‌خواند. صفت نمازخوانی بیشتر به کی است؟ دائم الاوقات که پیشش می‌رفتم برایش آبی پیش می‌کردم، میوه‌ای پیش می‌کردم، چیزی به خدمت می‌رساندم می‌گفت صائم و روزه‌دار است. و گاهی اوقات قرآن می‌خواند. از همین سه حالت خالی نبود: یا قرآن می‌خواند یا نماز می‌خواند یا روزه می‌گرفت. بعد می‌فرماید همیشه باوضو بود. همان طور که فقه امت اسلامی می‌فرماید: مرد همیشه وضودار مسلح در برابر ابلیس و شیطان، مسلح‌بودن معنویت همیشه همراهش بود. ابن عدی هم که رجال‌شناس است می‌فرماید: او از بزرگمردان ثقات بود. ابوحاتم رازی می‌فرماید: جعفر بن محمد ثقه لایسئل عن مثله. جعفر بن محمد آن‌قدر در باب رساندن حدیث ثقه بود که هیچ دیگر از مثلش پرسان نکن. نسائی نیز او را ازجمله ثقه ذکر می‌کند. ابن حبان می‌فرماید: از سادات اهل بیت رسول گرامی صلی الله علیه و آله بود و ضمن آن فقیه بود، عالم بود و فاضل نیز بود. ابن ابی‌مقدام می‌گوید هر وقت که به سراغشان می‌رفتم به چهره مبارکشان سیر می‌کردم یقین می‌کردم که این مرد عادی نیست، بلکه از سلاله پیامبر صلی الله علیه و آله است. مسلم می‌فرماید: من نمی‌دانم درموردش چیزی را که در دینش عیب‌آلود باشد یا طعن باشد. امام محمد ابوحنیفه نیز می‌گوید: فقیه‌تر از جعفر بن محمد ندیدم.
مولوی عثمانی آمد و شد امامان مذاهب اهل سنت را با امام جعفر صادق (ع) و نیز نوع نگاه و سخنان‌شان را نسبت به این امام نمونه‌ای از مصادیق همزیستی مسالمت‌آمیز مذاهب در جامعه اسلامی شمرد و تأکید کرد: نفاق‌افکنان تاریخ در بین مذاهب، در بین امت مسلمه در سطح تاریخ اختلاف انداختند و مشترکات مسلمان‌ها را دور ساختند. آنها نفهمیدند که به اندک اختلافات ظاهری تکفیر و تفسیق و تضلیل‌کردن در دین خدا جای ندارد. تکفیرکردن امت بار خیلی سنگینی است و ما پاسخگو نیستیم روز قیامت که بگوییم فلانی را ما تکفیر کردیم. ما چی کاره هستیم کسی را تکفیر بکنیم آن هم اهل قبله باشد، نماز بخواند و روزه بگیرد، به همه معتقدات پابند باشد، سایر فروعات در جای خود محفوظ. ما ایمان داریم که همه معتقدات و اصول ما آن‌قدر تفاوتی ندارد. ما به مطالعات کم خود ذخایر حدیث تسنن را هم می‌رویم، تشیع را هم می‌رویم، مالکی را هم می‌رویم، شافعی را هم می‌رویم، حنبلی را هم می‌رویم ولی نمی‌بینیم کسی را که اهل تفسیق بخوانیم، فاسق بگوییم، کافر و بی‌دین بکشیم و از سیطره اسلام و مسلمین دور بسازیم. بحث‌های اندک و خرد و کوچک نباید ما را به تکفیر و تفسیق و تضلیل وادار بسازد.
دکتر عثمانی درباره اعتدال‌گرایی در سیره و سنت امام صادق (ع) تأکید کرد: یکی از اعتدال‌هایش همین بود که چهارهزار شاگردی که خدمت امام ‌آمد و کسب فیض و علم کرد همه‌شان جعفری نبودند و نیستند. همه اهل تشیع نبودند. بلکه فرقه‌های مختلف، بلکه بزرگترین شخصیت علمی حنفی که خود امام ابوحنیفه رحمه الله علیه بوده باشد برایش شهادت می دهد.
سمینار علمی تخصصی «بررسی شخصیت علمی- فرهنگی امام صادق (ع)» با حضور پرشمار عالمان دین، استادان و طلاب علوم دینی و به کوشش شورای علمای شیعه افغانستان روز شنبه ششم ثور ۱۴۰۴ خورشیدی در حوزه علمیه خاتم‌النبیین (ص) برگزار کرد.
/پایان/