مسئله حدوث و قدم عالم از مسائلی است که از دیرباز ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. این مسئله با عناوین متعددی در زمینههای عقلی و نقلی در ارتباط است، از جمله آنها مسئله حدوث اراده الهی است که در روایاتِ متعدد، مورد تاکید اهل بیت قرار گرفته است. ملاصدرا با طرح مسئله اتحاد اراده با علم الهی، همانگونه که علم الهی را به دو گونه علم ذاتی و علم فعلی تقسیم میکند؛ اراده را نیز در ساحت ذات و فعل جاری دانسته و در واقع، اراده را صفت مشترک بین ذات و فعل میداند. صدرا ضمن پذیرش قدم اراده ذاتی، روایات مرتبط با حدوث اراده الهی را ناظر به اراده در ساحت فعل میداند. در پژوهش حاضر تلاش شده است با بهره گیری از روش توصیفی – تحلیلی آمیخته با نقد، به تحلیل نظرات ملاصدرا در شرح روایات حدوث الهی پرداخته شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که هرچند نظرات ایشان، برخی روایات را توجیه میکند؛ لکن مواردی همچون ناسازگاری توجیه ایشان با برخی روایات این باب و ابواب دیگر، رد نظرات همراستا با این برداشت در روایات، دست برداشتن از ظهور بسیاری از روایات و برگرداندن اراده از معنای اصلی آن، اعتبار برداشت ایشان را قابل تامل میکند.
کلیدواژهها
حدوث عالم، اراده الهی، حدوث اراده الهی، صفت ذات، صفت فعل، اصول کافی
