پرسش:
عده ای این شبهه را مطرح می کنند که چرا باید به حج برویم و این همه پول بی زبان را در شکم عرب ها بریزیم و آن ها هم علیه ما این میزان دشمنی کنند. اخیرا که هزینه این سفر مقدس 9 تا 12 میلیون شده است عده ای عنوان می کنند که خدا کند ازین هم گرانتر شود تا مردم دیگر حج نروند. به طور کلی یک دید بسیار منفی نسبت به این سفر مقدس دارند و اصولا به طور صریح حاجیان را اکثرا انسان های بی ایمان و فاسدی معرفی می کنند به طوریکه گویا در اعتقاد آن ها سفر حج انسان ها را فاسدتر می کند. برای این دسته افراد چه پاسخی دارید. لطفا جواب مناسبی ارائه نمائید.
پاسخ:
با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در مورد اين قبيل شبهات واهي بايد گفت، مشكل اصلي اين قبيل افراد نه با اعراب بلكه با تقيدات ديني و تعبد در انجام تكاليف مذهبي است و تجربه نشان داده كه خود اين افراد در موضوعات گوناگون ديني تقيد چنداني نداشته و تنها به اموري كه از نظر خود خوب و منطقي مي بينند پايبندند.
اين دين داري چيزي جز نفس پرستي نيست و بويي از تسليم در برابر خواست خداوند و تسليم در برابر دستورات او و گردن نهادن به فهم خدا و رسول نبرده است در حالي كه حقيقت اسلام تسليم بودن است. اميرمومنان (ع) در روايتي پس از بيان اينكه معناي اسلام، تسليم شدن در مقابل پروردگار است و اين كه نشان تسليم در عمل آشكار مي شود، مي‌فرمايد:
«مومن، بناي دين خود را بر اساس رأي و نظر شخصي نمي‌گذارد، بلكه بر آنچه از پروردگارش رسيده بنيان مي نهد». (1)
هرچند اگر اين افراد را واقعا غير مغرض بدانيم بايد بگوييم منشا اين قبيل شبهات عدم شناخت از فريضه حج و تصور عوامانه از اين فريضه مهم در حد يك سفر عادي زيارتي و يا يك توريسم مذهبي است، در حالي كه به هيچ وجه اين گونه نيست. در واقع فريضه حج به عنوان يك فريضه واجب بايد همانند هر عمل ديني ديگر حتي در شرائط سخت و دشوار انجام شود و موانع اجتماعي و سياسي و اقتصادي نبايد جلوي انجام اين عمل مهم و واجب را بگيرد.
در اسلام يكي از پنج ركن اساسي دين حج قلمداد شده است.(2) حج تمتع از واجباتي است كه بر هر شخص مسلمان مستطيع واجب است كه حداقل يك بار در طول عمر خود به اين سفر مبارك برود. البته در تمام عمر، حج فقط يك بار واجب است، بنابر اين گرچه انسان، ثروتمند باشد تنها يك دفعه حج برايش واجب است.(3) در عين حال تكرار حج مستحب است و ثواب زياد نيز دارد. امام صادق (ع) فرمود: «اگر بتواني نان ونمك بخوري (و پول پس انداز كني) و هر سال حج انجام دهي اين كار را بكن.»(4) به علاوه هيچ كس حتي مراجع تقليد هم نمي توانند يك امر واجب را به دلايلي مثل دلايل بالا مختل نمايند؛ مگر آنكه وضعيت به گونه اي شود كه بيم جان افراد برود كه در حال حاضر اينگونه نيست.
سفر حج يك سفر معنوي فوق العاده است كه انسان مي تواند به خوبي از آن استفاده كرده و روحانيت آن را تا آخر عمر در خود نگاه دارد. در عين حال افرادي هم هستند كه نه براي معنويت اين سفر، بلكه براي فخر فروختن اين كار را انجام مي دهند كه البته ممكن است در هر عبادتي نيت غير خدايي داشته باشند. لذا اين مشكل از درون اين افراد ناشي مي شود كه قطعا تعدادشان چندان زياد هم نيست.
اما كم نبودند و نيستند كساني كه با يك سفر حج و دل دادن به عظمت خانه خدا و معنويت نهفته در سرزمين وحي و ارتباط برقرار كردن با روح تعاليم انسان ساز حج تحولي عميق را در زندگي خود حاصل كرده و مسير زندگي خود را به سمت سعادت و بندگي مومنانه خدا و خدمت خالصانه نسبت به خلق تغيير دادند؛ ايا مي ارزد كه انسان از رسيدن به اين اوج معنويت و قرار گرفتن در مسير سعادت به بهانه هاي واهي دست بكشد؟ مشكل را در خودمان بايد جستجو كنيم و به سراغ آن رويم نه اينكه با پاك كردن صورت مساله، خير كثيري كه ممكن است براي افراد ديگر بوجود آيد را از بين ببريم:
اسلام به ذات خود ندارد عيبي هر عيب كه هست از مسلماني ماست
بسيار جاي تاسف دارد كه اين قبيل منتقدان داخلي اين حس منفي را نسبت به افراد عياش و توريست هاي سكس دنيا كه در مناطق گوناگون توريستي و سواحل زيباي غرب و شرق عالم به هوسراني مشغولند به كار نمي برند و چنين احساس بدي را در قبال اين گونه افراد دور از حريم انسانيت ندارند، اما برادران مسلمان خود را كه با آن ها خدا و كتاب و قبله و پيامبر مشترك داريم عياش و متقلب مي نامند و مطمئن باشيد كه اگر كسي براي سفري توريستي بخواهيد به يكي از اين مناطق آلوده به گناه در جنوب شرق آسيا برود تا اين حد مورد مخالفت و انتقاد اين گونه افراد واقع نمي شود.
بر فرض كه انتقاد اين افراد نه از مردم عربستان كه از دولت مردان اين كشور باشد و گفته شود كه بخشي از منافع مادي حج به كمك اين افراد مي آيد، اما باز نبايد از ياد برد كه اين سطحي نگري است كه عمل مهمي مانند حج را به بهانه دولت كنوني حاكم بر حرمين شرفين به كنار بنهيم. زيرا در كشور عربستان در طول تاريخ حكومت هاي گوناگوني روي كار آمده اند و مسلمانان جهان از هر نژاد و مليت و مذهب تلاش كرده اند با حكومت هاي حاكم در اين كشور كنار آمده و تكليف ديني خود را انجام دهند و شيعيان ايران هم همين گونه عمل كرده و مي كنند و اگر در برهه اي از زمان به تشخيص مراجع و بزرگان دين انجام اين عمل ديني داراي مفاسدي بيش از مصالحش باشد، موقتا انجام آن متوقف خواهد شد.
پي نوشت ها:
1. شيخ عباس قمي، سفينه البحار، نشر موسسه معصومه، قم، ج4، ص233، ماده سلم.
2. ثقة الاسلام كلينى، الكافي، دار الكتب الإسلامية تهران، 1365 ه ش، ج 2، ص 18.
3. امام خميني، سيدروح الله، مناسك حج (محشي)، نشر مشعر، تهران، 1385ش، ص16 م1.
4. طوسي، محمد بن حسن، تهذيب الا حكام، دارالكتب الاسلاميه، تهران، 1365ش، ج5، ص442.
