مجلد دوم کتاب دروس فقهی (کتاب الخمس) از مجموعه تقریرات خارج آیت‌الله سیدحسن مرتضوی به همت حجت‌الاسلام سید محسن مرتضوی در ۷۶۷ صفحه توسط انتشارات بوستان کتاب به زیور طبع آراسته شد.
این اثر برگرفته از مجموعه دروس خارج فقه آیت‌الله سیدحسن مرتضوی می‌باشد که به صورت موضوعی و گزینشی از مجموعه تقریرات ایشان در بیش از چهار دهه تدریس مستمر در حوزه علمیه خراسان سامان یافته و تدوین شده است.
جلد اول این مجموعه به موضوعات مهم و پرکاربرد «کتاب الحجر» پرداخته است که مورد استقبال اساتید و فضلای حوزه علمیه واقع شده است.
جلد دوم مجموعه الخمس در خصوص دو بحث مهم و کاربردی، خمس ارباح مکاسب و مصرف خمس و مستحقین آن می‌باشد. این دروس در سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۵ شمسی بر مبنای متن «تحریر الوسیله» امام خمینی (ره) تدریس شده است.
اثر حاضر در دو فصل سامان سافته است. فصل اول آن با عنوان «خمس ارباح مکاسب» در چهار جهت به جهات مورد بحث به این موضوع پرداخته که عناوین این جهات عبارتند از: ۱- ادله وجوب یا عدم وجوب خمس در ارباح مکاسب ۲- عفو از وجوب خمس در ارباح مکاسب ۳- موضوع و متعلق خمس ۴- استثنای مئونه و فصل دوم از ساختار این اثر به مصرف خمس و مستحقین آن پرداخته شده است و مسأله مذکور در ۱۵ مبحث مورد بحث و بررسی قرار گرفته که از جمله این مباحث می‌توان به دیدگاه فقیهان در کیفیت تقسیم خمس، ادله سهم واحد و ملک بودن خمس برای منصب امامت و تقسیم نشدن آن، تعلق نصف خمس برای امام، تعقل نصف خمس برای سادات فقیر، پرداخت صدقه به کسی که مادرش سیده است، شرایط مستحقین خمس، شناخت سیادت، دفع خمس به اندازه مئونه سنه، تسلط حاکم بر سهام خمس، انتقال خمس به شهر دیگر، حکم انتقال یا مصرف سهم امام، دفع خمس از جنس دیگر، حکم محاسبه دین به عنوان خمس، گرفتن و پس دادن خمس به مالک، رسیدن مال از دست غیرِمعتقد به خمس؛ اشاره کرد.
تاکنون تقریرات دروس و مباحث آیت‌الله سید حسن مرتضوی همچون عناوین «الدروس الفقهیه» در دوجلد به زبان عربی و «درسهای مکاسب» در پنج جلد و «شرح زیارت جامعه کبیره» به زبان فارسی منتشر گردیده است.
لازم بذکر است موسسه بسوی اجتهاد از سال ۱۳۹۷ شمسی با هدف شناخت آراء و مبانی اندیشمندان معاصر و تکیه بر روش شناسی و نوآوری‌های علمی فقیهان، اقدام به تحقیق و پژوهش پیرامون تقریرات و آثار علمی بزرگان نمود که این پروژه با عنوان «فقیهان معاصر» شناخته می‌شود.
پرداختن به فقیهان معاصر به خصوص اندیشمندانی که کمتر مجال پژوهش پیرامون اندیشه ایشان میسر شده است علاوه بر آشنائی با آخرین نظریات و دستاردهای علمی حوزه‌های علمیه تشیع به پرهیز از حجاب معاصرت منجر می‌گردد.
براساس این گزارش، تاکنون پیرامون تقریرات آیت‌الله شیخ حسین حلی (ره)، حضرت آیت‌الله سید علی سیستانی و آیت‌الله سید حسن مرتضوی فعالیت‌های پژوهشی صورت گرفته است و در آینده نزدیک نیز درباره اندیشه دیگر ستارگان آسمان فقاهت تحقیق می‌شود.
