درباره ی کتاب
اَللُّمعَةُ الدِّمَشقیة فی ِفقه الامامیة معروف به لُمعه مجموعه‌ای کامل از فقه امامیه، اثر محمد بن مکی جزینی عاملی (۷۳۴-۷۸۶ق)، معروف به شهید اول است. این کتاب به زبان عربی نوشته شده و همه ابواب فقهی را دربردارد. نویسنده آن را به تقاضای سران حکومت سربداران خراسان نوشته است تا منبعی برای احکام فقهی و حکومتی آن‌ها باشد. لمعه از مشهورترین کتاب‌های شهید اول است و بر آن شرح‌های متعددی نوشته شده است که معروف‌ترین آن‌ها الروضة البهیة اثر شهید ثانی است که متن درسی حوزه‌های علمیه شیعه است.
تبیین جایگاه کتاب
کتاب اللمعة الدمشقیة دربردارندۀ یک دوره از مهم‌ترین مباحث فقهی است که به سبک فقه فتوایی نوشته شده و گاهی نیز به صورت بسیار مختصر، مباحث استدلالی در آن دیده می‌شود و به دلیل اختصار و تعابیر روان همراه با نظم و ترتیب از جایگاه خاصی برخوردار است. از زمان نگارش این کتاب، فقها توجه خاص به آن داشته و در تألیفات خود به آن استناد نموده‌اند. این کتاب، یکی از منابع درسی طلاب شیعه در حوزه‌های علمیه محسوب می‌گردد.
شهید اول در این کتاب، ابتدا احکام هر باب را ذکر نموده و پس از آن مسائلی که با این احکام ارتباط داشته و سپس مستحبات و مکروهات را بیان نموده است و چنان که در پایان کتاب آمده است نظریات مشهور از فقها در آن ذکر شده است.[نیازمند منبع]
تاریخچه نگارش
نویسنده
شمس‌الدین محمد بن مکی بن محمد شامی عاملی جزینی(۷۳۴-۷۸۶ق) مشهور به شهید اول از فقهای شیعه در قرن هشتم قمری است. شهید اول در فقه مذاهب اهل‌سنت نیز متبحر بود و به کشورهای مختلف اسلامی سفر کرد و اجازاتی نیز دریافت کرد. او در ۷۸۶ق به دست مخالفانِ شیعه کشته شد.
داستان تألیف در زندان
مشهور است که شهید اول یک سال در قلعه شام محبوس بود و کتاب لمعه را در زندان در مدت هفت روز تألیف کرد؛ و غیر از کتاب مختصر النافع تألیف محقق اول، کتاب دیگری در نزد وی نبوده است. بر اساس نگاشته رضا مختاری (تولد ۱۳۴۲ش) پژوهش‌گر و تراجم‌نگار، این داستان برای اولین بار در کتاب اَمل الآمل نوشته حر عاملی آمده و سپس به کتاب‌های دیگر راه یافته است. و نه تنها هیچ یک از شاگردان شهید اول چنین ادعایی نکرده‌اند، بلکه مؤلف خود در اجازه‌ای که دو سال قبل از حبس و شهادتش برای یک از شاگردانش صادر کرده نام کتاب لمعه را نیز ذکر کرده است. چنان‌که شهید ثانی نیز تصریح کرده است کتاب لمعه در سال ۷۸۲ق یعنی چهار سال قبل از شهادت مؤلف به قلم خود او تصحیح شده است. شهید ثانی هم‌چنین نگارش کتاب در هفت روز را به نقل از فرزند شهید اول تأیید کرده است.
علت تألیف
بنا بر آنچه که در خطبه اول کتاب لمعه از مؤلف آن آمده است وی این کتاب را به درخواست گروهی که از آنان با عنوان «بعض الدیانین» تعبیر می‌کند نوشته است. و در پایان کتاب از آنان با تعبیر «بعض الطلاب» یاد می‌کند. به گفته شهید ثانی در شرح لمعه کتاب به درخواست شمس‌الدین محمد آوی یکی از نزدیکان سلطان علی بن مؤید از سلاطین سربداران خراسان نوشته شده است تا این کتاب مرجعی در احکام فقهی و حکومتی آنان باشد.
